Соч тўкилиши жуда кенг тарқалган муаммо. Кўпчилик бунга баҳорда, организмда витамин етишмаганда дуч келади. Бироқ бу ягона сабабдан узоқдир. Мутахассис нима учун соч тўкила бошлашини ва вазиятни яхшилаш учун мустақил нималар қилиш мумкинлигини маълум қилди.
Соч тўкилиши одатий ҳолдир
Ҳар доим ҳам соч тўкилиши соғлиқ муаммоларининг белгиси эмас.
Бош терисидаги ҳар бир соч фолликуласи ҳаётининг учта босқичидан ўтади.
- Анаген — ўсишнинг фаол босқичидир. Икки йилдан етти йилгача давом этиши мумкин. Бу вақтда сочлар узун ва қалинроқ бўлади.
- Катаген — қисқа муддатли ўтиш босқичидир. Тахминан уч ой давом этади. Бу даврда соч ўсиши тўхтайди.
- Телоген — бу пауза даври. Олти ҳафтадан олти ойгача давом этади. Бу вақтда ўсган сочлар аста-секин соч фолликулаларидан терининг юзасига сурилади ва табиий равишда тушади. Сўнг соч фолликуласи дам олади. Вақт ўтиши билан яна янги цикл учун куч тўплайди.
Ушбу босқичлар мунтазам равишда такрорланиб, толалар янгиланишининг табиий жараёнини шакллантиради. Кундалик ҳаётда сезиларли соч тўкилишини сезмаймиз, чунки соч фолликулалари ҳар доим бу циклнинг турли босқичларида бўлади. Бундан ташқари, бошимизда ўртача 100-150 минг тола ўсади ва одатда кунига 50-100 тола соч тўкилиши мумкин. Яъни, уни бир қарашда ҳисоблаш қийин. Шунинг учун биз соч ҳажмини визуал равишда бир хил деб қабул қиламиз.
Нега сочлар мавсумдан ташқари пайтларда ҳам тўкилади?
Баъзилар мавсумдан ташқари вақтларда соч тўкилиши кўпайганини пайқашади. Умуман олганда, бу ҳам табиий жараён. Мисол учун, кузда, ёзда кучли қуёш таъсиридан кейин сочлар кўпроқ тўкилиши мумкин. Баҳорда қишдан кейин организмнинг умумий заифлиги ва витамин етишмаслиги туфайли соч тўкилиши одатий ҳолдир.
Соч тўкилишининг асосий сабаблари
Дори-дармонларни қабул қилиш
Соч тўкилиши — бу баъзи дориларнинг ён таъсири. Кўпинча қонни суюлтирувчи воситалар, юқори қон босимига қарши дорилар, ретиноидлар, анаболик стероидлар, гормонал контрацептивлар, артрит, подагра ва юрак муаммолари учун баъзи дорилар бу ҳолатни келтириб чиқаради.
Ҳомиладорлик
Ҳомиладорлик даври — кучли гормонал ўзгаришлар билан бирга келадиган организмнинг куч синовидир. Туғруқдан сўнг, гормонал фон барқарорлашганда, уч ойдан олти ойгача бўлган даврда йўқолган сочлар ўрни тикланади.
Витамин ва бошқа муҳим моддаларнинг етишмаслиги
Протеин организмдаги асосий қурилиш блокидир. Унинг етишмаслиги соч толалари ҳужайраларининг қайта тикланиш даври секинлашишига ва тўхташига олиб келади. Темир соч саломатлиги учун ҳам муҳимдир, шунинг учун унинг етишмаслиги бевосита соч ҳолатига таъсир қилади. Тирноқларнинг мўртлашиши, терининг рангпарлиги, нафас қисилиши, заифлик ва юракнинг тез уриши ҳам темир танқислигини кўрсатади.
Стресс
Стресс ҳолати иммунитет тизимини фаоллаштиради ва уни турли ташқи таҳдидга қарши туришга тайёрлайди. Ва организмнинг барча кучлари ҳозирги вақтда омон қолишни таъминлаш учун йўналтирилгани сабабли соч ўсиши секинлашиши, ҳатто, тўхташи мумкин. Шу тариқа ўсган соч толалари тўкилади, лекин янгилари пайдо бўлмайди. Айримларнинг соч ҳажми камроқ бўлиб туюлади.
Нотўғри парвариш
Шампун билан ювиш пайтида юқори ҳарорат, жуда иссиқ ёки совуқ сувни тез-тез ишлатиш ҳам соч тўкилишига ва мўртлашишига сабаб бўлади. Яна бир кенг тарқалган ҳолат — терини парвариш қилиш ва турмаклаш воситаларига аллергик реакциядир.
Соч тўкилишини мустақил равишда тўхтатиш мумкинми?
Парвариш
Биринчи қадам сочни парвариш қилишни таҳлил қилишдир. Эҳтимол, унда нимадир ўзгаргандир? Ёки янги воситадан фойдаланишни бошладингизми? Қаттиқ баланддан қилинган жингалаклар ва боғламлар, термал таъсир қилиш, нам толаларни тараш ва тез-тез шампун ишлатиш — буларнинг барчаси шикастланиш ва соч тўкилишини келтириб чиқаради.
Енгил кундалик парвариш қилиш учун таркибида сулфатлар, парабенлар ва силикон бўлмаган маҳсулотлардан фойдаланиш яхшироқдир. Табиий озиқлантирувчи ва намловчи таркибий қисмларга эга формулаларни танланг. Ва яхши соч маҳсулоти шикастланган сочларни тиклаш учун аминокислоталарни ўз ичига олган бўлиши керак.
Тиббий анализ
Бундан ташқари, қон тестини ўтказиш тавсия этилади. Бу витамин етишмаслигини ва гормонал мувозанатни аниқлашга ёрдам беради. Д ва B12 витаминлари, темир, синк, мис, оқсил каби микроэлементларнинг кўрсаткичларига алоҳида эътибор берилади. 30 ёшдан кейин аёлларда дигидротестостероннинг юқори конверсияси соч тўкилишини қўзғатувчи омил ҳисобланади.
Олинган натижаларга қараб сиз витамин ва минерал терапияга ўтишингиз мумкин. Шунингдек, микроэлементларнинг етишмаслигини тўлдириш учун диетани ўзгартиринг. Лекин, албатта, биринчи навбатда, мутахассис билан маслаҳатлашиш лозим.
Тўғри одатлар
Уйқусизлик, чекиш, спиртли ичимликларни истеъмол қилишни минималлаштириш тавсия этилади. Аммо жисмоний фаолият, юриш ва медитация, аксинча, кундалик тартибингизга қўшилиши керак.
Дам олиш ва парвариш бошни ўз-ўзингиз массаж қилиш шаклида бирлаштирилиши мумкин. Мисол учун, ҳар куни кечқурун бош терисини махсус юмшоқ тароқ билан ёки бармоқ учлари билан оҳиста массаж қилишни қоидага айлантиринг. Ушбу оддий амалиёти стресс даражасини камайтиришга ва соч фолликулаларининг микроциркуляциясини яхшилашга ёрдам беради.
Қачон трихологга мурожаат қилиш керак?
- Агар мустақил профилактика чораларини кўрган бўлсангиз, лекин вазият яхшиланмаган (ёки ёмонлашган) бўлса.
- Кескин соч тўкилиши тўсатдан кузатила бошланса, нормадан ошиб кетса ва сизни жуда хавотирга солса.
- Соч тўкилиши бош терисининг қичиши, яллиғланиши ва оғриғи билан кечганда.
