Sog‘liq uchun yashirin xavf: plastik zarralar va ruhiy salomatlik o‘rtasidagi bog‘liqlik ochildi

So‘nggi yillarda odam salomatligiga ta’sir etuvchi yangi omillar keng miqyosda o‘rganilmoqda. Ular orasida eng xavfli va ko‘pincha ko‘zga ko‘rinmas omillardan biri — plastik mikrozarralardir. Ilmiy doiralarda bu zarralarning organizmida to‘planishi, xususan, miya faoliyatiga va ruhiy salomatlikka salbiy ta’siri haqida ko‘plab tadqiqotlar o‘tkazilayotgani bejiz emas.

Shirinliklar va chipslardagi xavfli tarkib

“Brain Medicine” jurnalida chop etilgan so‘nggi tadqiqot shunday xulosaga keldi: inson ratsionda ko‘p iste’mol qiladigan qayta ishlangan mahsulotlar (shirin ichimliklar, chipslar, yarim tayyor taomlar, naggetslar va boshqalar) plastik mikrozarralar bilan boy bo‘lib, buning salomatlikka ta’siri juda jiddiy. Masalan, tabiiy tovuq filesi bilan taqqoslaganda, bir gramm naggetsda 30 baravar ko‘proq mikroplastik mavjud ekani aniqlangan.

Bu zarralar inson organizmiga ovqat orqali kirib, boshqa moddalarga nisbatan ancha kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Ular maxsus himoyali miya to‘sig‘i — gematoensefalik barer orqali o‘tib, neyron faoliyatiga ta’sir qiladi. Bu esa ruhiy salomatlikdagi o‘zgarishlar, xususan, depressiya, xavotir, diqqat yetishmasligi va boshqa nevrologik buzilishlar uchun zamin yaratishi mumkin.

Mutaxassislardan jiddiy ogohlantirish

Ottava universitetining psixiatriya shifokori Nikolas Fabianoga ko‘ra, masalaning eng xavfli tomoni shundaki — bu zarralar kundalik ratsion orqali organizmga muntazam kirib kelmoqda. “Amerika Qo‘shma Shtatlarida kundalik ovqatlanishning 50 foizdan ko‘prog‘ini qayta ishlangan va mikroplastik bor mahsulotlar tashkil etmoqda. Bu tendensiya butun dunyodagi sog‘liqni saqlash tizimlariga jiddiy tahdid solmoqda”, deydi Fabiano.

Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, ushbu moddalar miyada yig‘ilib qolganda xavfli konsentratsiyaga yetishi mumkin. Bu esa insonda ruhiy salomatlik bilan bog‘liq muammolarni yanada kuchaytiradi. Ta’kidlash joizki, miya — inson organizmdagi eng himoyalangan, biroq eng nozik a’zolardan biri hisoblanadi. Unga salbiy ta’sir qiluvchi mikroskopik moddalarning to‘planishi uzoq muddatda og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Zamin.uz tahririyatidan:

Mikroplastikning inson miyasiga va umumiy psixik holatiga bo‘lgan ta’siri haqidagi bu ogohlantiruvchi signalni inkor etib bo‘lmaydi. Iste’molchilar sifatsiz va qayta ishlangan mahsulotlarni tanlashdan avval ikki marta o‘ylab ko‘rishi kerak. Siz nima deb o‘ylaysiz: shunday mahsulotlarning foydasiga nisbatan xavfi ko‘proq emasmi? “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!