Son yıllarda Özbekistan’da içme suyu fiyatı etrafındaki sorular artmaya başladı. Bunun temel nedeni basittir: suyun gerçek maliyeti ile halkın ödediği tarife arasındaki fark her geçen yıl büyümektedir. Uzmanlar bu durumun uzun süre devam edemeyeceğini açıkça ifade etmektedir.
Uygulamada, su temini ve atık su hizmetlerine ilişkin tarifeler yasa temelinde belirlenmektedir. Tarife teklifleri önce kamuoyunun görüşüne sunulmakta, ardından ilgili mali ve rekabet karşıtı kurumların görüşleri alınmakta ve son olarak yerel meclisler tarafından onaylanmaktadır. Yani fiyatlar bir günde, gizlice artırılmamaktadır.
Uzmanlara göre tarifelerin yeniden gözden geçirilmesindeki temel amaç, su kalitesini ve hizmet seviyesini iyileştirmek, eski altyapıyı yenilemek ve sistemin sürdürülebilir şekilde çalışmasını sağlamaktır. Bu süreçte elektrik maliyetleri, ücretler, kimyasal maddeler, bakım-onarım giderleri ve vergiler gibi unsurlar dikkate alınmaktadır.
En büyük baskı ise elektrik fiyatlarından kaynaklanmaktadır. 2023 yılından bu yana elektrik neredeyse iki kat pahalanmıştır. Sonuç olarak, bir metreküp suyun maliyetinde ücretlerin payı yaklaşık yüzde 30, elektriğin payı ise yaklaşık yüzde 19’dur. Ayrıca suyun uzun mesafelere pompalar aracılığıyla taşınması da maliyetleri artırmaktadır.
Bugün ülke genelinde merkezi şebekeler aracılığıyla sağlanan içme suyunun bir litresinin ortalama fiyatı yaklaşık 3–4 sumdur. Bu, mağazalarda satılan şişelenmiş sudan bin kat daha ucuzdur. Buna rağmen, tarifelerin zamanında güncellenmemesi nedeniyle bazı bölgelerde su işletmeleri ciddi mali kayıplar yaşamaktadır.
Karşılaştırma yapmak gerekirse, Özbekistan’da bir metreküp içme suyunun fiyatı dünya genelinde en düşük seviyelerden biri olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle uzmanlara göre, yakın gelecekte tarifelerin kademeli olarak yeniden gözden geçirilme ihtimali yüksektir.
Kısacası, su fiyatlarının artması mümkündür, ancak bu süreç halkı zor durumda bırakmak için değil, sistemi korumak ve hizmet kalitesini artırmak için gereklidir. İnsanların bilmesi gereken bir şey vardır: ucuz su kalıcı değildir, istikrarlı su temini ise maliyetlidir.
“Zamin”i Telegram'da okuyun!
Меҳмон grubundaki ziyaretçiler bu yayına yorum yapamaz.
