Son günlerde, kişi başına düşen doğal kaynakların değeri konusunda önde gelen ülkelerin sıralaması yayımlandı. Bu sıralamada petrol rezervleri açısından dünya lideri sayılan Suudi Arabistan birinci sırada yer aldı. Krallıkta her bir vatandaşın payına yaklaşık 1 milyon dolar değerinde doğal kaynak düşüyor. İkinci ve üçüncü sırada ise Kanada ve Avustralya yer alıyor; bu ülkelerde kişi başına düşen doğal zenginliklerin değeri 700 bin doları aşıyor.
Kanada'nın bu yüksek seviyedeki başarısı genellikle petrol, geniş orman varlıkları ve zengin mineral kaynaklarından kaynaklanırken, Avustralya ise devasa demir madeni, kömür ve doğal gaz rezervleri sayesinde üst sıralardaki yerini koruyor. Sıralamada dördüncü sırayı Rusya alırken, bu ülkede kişi başına düşen doğal kaynakların değeri 520 bin doları geçiyor.
Bu noktada doğal bir soru ortaya çıkıyor: Özbekistan’da durum nasıl?
Uluslararası hammadde fiyatlarının sık sık değişmesi ve jeolojik araştırmaların sürekli devam etmesi nedeniyle, Özbekistan’ın doğal kaynaklarının tam değerini belirlemek kolay değil. Ancak mevcut resmi veriler, ülkenin yeraltı zenginliklerinin oldukça büyük bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir.
2018 yılının Temmuz ayında, Devlet Jeoloji ve Mineral Kaynaklar Komitesi Başkan Yardımcısı Azam Kodirhojayev, Özbekistan’daki mineral-hammadde kaynaklarının toplam potansiyelinin yaklaşık 5,7 trilyon dolar olarak değerlendirildiğini açıklamıştı. Kodirhojayev’e göre bu değerin 1 trilyon dolardan biraz fazlası keşfedilmiş rezervler ve hazır maden yataklarından oluşuyor. Ayrıca, ülke yüzeyinin yalnızca %20’sinin tam olarak incelendiği ve yeni maden yataklarının keşfi için hala büyük olanakların bulunduğu belirtiliyor.
2023 yılının Aralık ayında düzenlenen bir basın toplantısında, Madencilik ve Jeoloji Bakanlığı yetkilisi Ilyos Jumayev, Özbekistan’da toplamda 101 altın ve 3 gümüş madeninin resmi olarak kayda alındığını açıklamıştı. Jumayev, ülkenin bilinen tüm faydalı madenlerin neredeyse tamamına sahip olduğunu, bunlar arasında altın, gümüş, bakır, uranyum, petrol, doğal gaz, lityum, molibden, tungsten, manganez, nikel, kobalt, tantal, niyobyum ve diğer stratejik minerallerin bulunduğunu belirtti.
Özellikle altın yataklarının büyük bir kısmının, Navoi ve Almalyk maden-metalurji komplekslerinin hammadde kaynağı olarak kullanıldığı, bakır yataklarının ise ağırlıklı olarak Taşkent vilayetinde bulunduğu ifade edildi.
2025 yılının Haziran ayında düzenlenen Taşkent Uluslararası Yatırım Forumu’nda Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev de, ülkenin yeraltı zenginliklerinin toplam potansiyeline özel bir vurgu yaptı. Devlet Başkanı, ülkenin doğal kaynaklarının 3 trilyon dolar değerinde olduğunu belirterek, dördüncü sanayi devrimi sürecinde teknolojik minerallere olan talebin hızla arttığını ifade etti.
Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev: “Genel olarak yeraltı zenginliklerimizin potansiyeli 3 trilyon dolar olarak değerlendiriliyor. Bölgemiz, minerallerden yüksek katma değerli ürünler üreten bir ‘merkez’’e dönüşme potansiyeline sahiptir.”
Cumhurbaşkanına göre, Özbekistan’da lityum, tungsten, magnezyum, grafit, titanyum, vanadyum gibi stratejik minerallerin önemli rezervleri bulunmaktadır. Bu durum, ülkeyi yüksek katma değerli ürünler üreten bir merkeze dönüştürmek için güçlü bir temel oluşturuyor.
Her bir Özbek vatandaşına ne kadar düşüyor?
Eğer bu 3 trilyon dolarlık yeraltı zenginlikleri, mevcut nüfus sayısı olan 38 milyon 244 bine bölünürse, her bir Özbek vatandaşının payına yaklaşık 78-79 bin dolar değerinde doğal kaynak düşüyor.
Bu rakamlar, Özbekistan’ı Suudi Arabistan veya Kanada ile karşılaştırıldığında daha düşük gösterebilir; ancak ülkede henüz tam olarak incelenmemiş devasa rezervler olduğunu dikkate aldığımızda, gelecekte bu rakamların artması için hala büyük fırsatlar bulunduğu açıktır.
Değerli ve nadir kaynaklar
Madencilik ve Jeoloji Bakanlığı’na göre, Özbekistan’da bilinen neredeyse tüm faydalı maden türleri tespit edilmiştir. Öne çıkanlar arasında şu stratejik mineraller yer almaktadır:
- Kıymetli metaller: Altın (101 yatak), gümüş (3 yatak), platin grubu metaller.
- Nadir ve renkli metaller: Bakır (10 yatak), uranyum, kurşun, molibden, tungsten, lityum, krom, nikel, tantal, niyobyum, kobalt, skandiyum, germanyum, renyum.
- Enerji hammaddeleri: Petrol ve doğal gaz.
Меҳмон grubundaki ziyaretçiler bu yayına yorum yapamaz.
