Enerji verir, uykuyu kaçırır ama iyileştirmez: enerji içecekleri gerçekten tehlikeli mi?
Günümüzde birçok genç ve öğrenci, günlük aktivitelerini desteklemek için enerji içeceklerine başvuruyor. Hızlı ve güçlü etki gösterir, uykuyu azaltır ve geçici olarak verimliliği artırır. Ancak sağlık açısından hiçbir faydalı etkisi yoktur, aksine gizli tehlikeler taşır.
Enerji içecekleri, ağırlıklı olarak kafein ve şeker içerir. Kafein, merkezi sinir sistemini uyarır, beyin hücrelerini “uyanık” hale getirir, kısa süreli olarak uykuyu engeller ve canlılık sağlar. Ancak sürekli tüketim, uykusuzluk, yorgunluk ve ruhsal dengesizliklere yol açar. Uzmanlar, bir şişe (250–330 ml) enerji içeceğinde bulunan kafein miktarının, iki-üç fincan güçlü kahveden daha fazla olduğunu ve kalp atış hızını artırabileceğini, tansiyonu yükseltebileceğini ve hatta kalp ritmini bozabileceğini belirtiyor. Özellikle gençler ve kalp-damar hastalığı olanlar için bu durum ayrı bir risk oluşturur.
Şeker de ciddi sorunlara yol açabilir. 0,5 litrelik bir içecek yaklaşık 15–18 çay kaşığı şeker içerir. Bu, DSÖ’nün önerdiği günlük miktardan birkaç kat fazladır. Bu nedenle enerji içecekleri kısa süreli enerji sağlar, ancak sağlık üzerindeki olumsuz etkiler uzun vadede ortaya çıkar: obezite, tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve diş minesinde bozulma.
Ayrıca enerji içeceklerinde taurin, guarana ve B grubu vitaminleri de bulunur, ancak miktarları, vücutta belirgin bir faydalı etki için yeterli değildir. Bu katkılar daha çok pazarlama aracı olarak işlev görür ve tüketiciyi risklerden uzaklaştırır.
İçeceklerin parlak rengi ve tadı da yapay katkılardan kaynaklanır. Uzun süreli tüketim alerjilere, ciltte döküntülere, bronşiyal astmanın kötüleşmesine ve çocuklarda hiperaktiviteye yol açabilir. Tatlandırıcılar sindirim sistemini olumsuz etkileyebilir ve sıklıkla bulantıya sebep olur.
Dünya deneyimi, enerji içeceklerinin aşırı tüketiminin gençler arasında acil tıbbi yardım taleplerini artırdığını göstermektedir. ABD ve Avrupa’da ölüm vakaları bile bildirilmiştir. Bu nedenle bazı ülkelerde satışları reşit olmayanlara yasaklanmıştır. Ancak Özbekistan’da şu anda her yaşta serbestçe satın alınabilir.
Uzmanlar, insanın asıl enerji kaynağının yapay içecekler değil, sağlıklı uyku, doğru beslenme ve fiziksel aktivite olması gerektiğini öneriyor. Kısa süreli uyanıklık ve enerji hissi kullanılabilir, ancak uzun vadede kalp-damar hastalıkları, sinir bozuklukları ve uykusuzluk gibi olumsuz etkiler ortaya çıkabilir.
Sonuç olarak, enerji içecekleri insan vücudu için faydalı bir enerji kaynağı değil, gizli tehlikeler ve ek sağlık yükü taşır. Bu nedenle dikkatli kullanılmalı ve asıl enerji doğal yollarla alınmalıdır.
Telegram’da «Zamin»i takip edin!
