AQSH va Rossiya munosabatlarida yangi burilish: neft narxi pasayishi Kremlni muzokaralarga unday oladimi?

Jahon bozorida neft narxi sezilarli darajada pasayib ketgani ortidan, AQSH prezidenti Donald Tramp bu holat Rossiyaning Ukraina bilan muzokaralarda pozitsiyasini yumshatishiga sabab bo‘lishi mumkinligi haqida fikr bildirdi. Trampning ta’kidlashicha, neft bozorida kuzatilayotgan keskin tushish Moskva uchun jiddiy moliyaviy yo‘qotishlarga olib kelmoqda va shu sababli Rossiya mojaroni tezroq hal qilishga qiziqish bildirishi mumkin.

«Mening fikrimcha, Rossiya hozir neftning tushib ketgan narxidan kelib chiqqan holda, muzokaralar stolida kelishuvchanlikka yaqinroq turibdi. Biz hozir mojaroni hal qilish uchun yaxshi imkoniyatga egamiz va ular ham bunga intilishadi», — dedi AQSH prezidenti jurnalistlarga bergan izohida.

Shu bilan birga, Tramp Ukraina ham mojaroni tezroq tugatish tarafdori ekanligini, shuning uchun urushning yakunlanishiga umid bilan qaraydiganini qo‘shimcha qildi.

Ammo bu fikrlarga javoban, Rossiya prezidentining matbuot kotibi Dmitriy Peskov Moskva o‘z pozitsiyasini yumshatishi mumkinligi haqidagi fikrlarni rad etib chiqdi. Uning aytishicha, Rossiya uchun milliy manfaatlar har qanday iqtisodiy vaziyat va bozor narxlaridan ustun turadi.

«Albatta, neftning xalqaro bozordagi narxlari mamlakatimiz budjeti shakllanishi uchun muhim omil hisoblanadi va u o‘z dolzarbligini saqlab qoladi. Biroq, Rossiyaning milliy manfaatlari bu narxlarning qanday bo‘lishidan qat’i nazar o‘zgarmasdan qoladi», — dedi Peskov.

Kreml vakili shuningdek, Rossiya neft narxini jahon bozoridagi optimal darajada ushlab turish maqsadida OPЕK+ mamlakatlari bilan hamkorlikda ishlashda davom etishini ma’lum qildi. Bu daraja, uning ta’kidlashicha, juda past yoki yuqori bo‘lmasligi kerak.

Ma’lumki, joriy yilning mart va may oylarida OPЕK+ tashkiloti neft ishlab chiqarish hajmini sezilarli darajada oshirish bo‘yicha qaror qabul qildi. Mart oyida kunlik ishlab chiqarish hajmi so‘nggi uch yilda ilk bor kuniga 138 ming barrelga, 3 mayda esa yana 411 ming barrelga ko‘tarildi. Bu ko‘rsatkichlar dastlabki rejadan uch baravar ko‘proq edi. Bloomberg nashrining xabar berishicha, ushbu qaror ortida asosan Saudiya Arabistoni turibdi. Saudiya rahbariyati OPЕK+ davlatlarining neft qazib chiqarish kvotalariga to‘liq amal qilmayotganidan norozi va bu orqali AQSH bilan munosabatlarni yaxshilashga harakat qilmoqda.

Shunday qilib, aprel oyi boshidan beri jahon bozorida neft narxi 20 foizdan ko‘proqqa pasayib ketdi. Bunday vaziyatda esa Rossiya budjetiga kelib tushuvchi daromadlar ham jiddiy ravishda qisqarmoqda. Rossiya Moliya vazirligi tomonidan bildirilgan so‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakat budjeti yil yakunigacha 1,8 trillion rubl yo‘qotishi mumkin. Bu esa davlat budjeti taqchilligining yalpi ichki mahsulotga nisbatan 1,7 foizgacha oshishiga olib keladi.

Hozircha Kreml budjetdagi yo‘qotishlarni qanday qilib qoplashini rasman ma’lum qilgani yo‘q. Biroq, iqtisodiy ekspertlar vaziyat yanada og‘irlashsa, bu Rossiyani xalqaro maydondagi pozitsiyasini qayta ko‘rib chiqishga majbur qilishi mumkinligini ta’kidlashmoqda.

Shu tariqa, neft narxining keskin pasayishi nafaqat iqtisodiy, balki geosiyosiy oqibatlarga ham sabab bo‘lishi ehtimoldan yiroq emas. Bu vaziyat Rossiyani Ukraina bilan tinchlik muzokaralarida qanchalik tezroq muzokara stoliga olib kelishi haqidagi bahslar xalqaro hamjamiyat e’tiborida turibdi.

Neft bozoridagi inqiroz Rossiya va AQSH o‘rtasidagi munosabatlarga qanday ta’sir qiladi? Bu savolga javobni vaqt ko‘rsatadi. Ammo hozircha neft narxlari pasayishi Kreml uchun jiddiy signal bo‘lib qolmoqda. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!