Antarktida, yer yuzidagi eng sovuq qit’a bo‘lishiga qaramay, oxirgi yillarda global isishning salbiy ta’sirini kuchliroq his qilmoqda. Janubiy yarimsharda qishda dengiz muzining maydoni 17,81 million kvadrat kilometrga tushdi, bu esa 47 yillik sun’iy yo‘ldosh kuzatuvlaridagi uchinchi eng past ko‘rsatkichdir. Muzlarning erishi yanada kuchayib borayotganligi, iqlim o‘zgarishining global o‘lchamda yanada chuqurroq ildiz otayotganini ko‘rsatadi. Ushbu holat, nafaqat Antarktidaning o‘ziga, balki butun dunyo bo‘ylab ekologik tizimlarga tahdid solayotganini anglatadi.
Muzlarning erishi uzoq muddatli o‘rtacha ko‘rsatkichdan ancha past bo‘lishi, 2023 yilda erigan rekord miqdor va 2024 yilda ikkinchi eng past darajadan ham ortda qolmoqda. Bu esa, tabiiyki, iqlim o‘zgarishining keskin sur’atda davom etayotganidan darak beradi. Katta tadqiqotchi Ted Skambosning fikriga ko‘ra, 2016 yilgacha Antarktida dengiz muzlari darajasi asta-sekin o‘sib borgan bo‘lsa-da, hozirgi vaqtda issiqroq okean suvlari janubiy qirg‘oqlarga kirib bormoqda. Bu holat, global isishning tasiri janubiy dengizlarga ham yetib borgani va uning barcha iqlim tizimlariga salbiy ta’sir ko‘rsatishni boshlaganini anglatadi.
Dengiz muzining erishi, dengiz sathini to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘tarishiga olib kelmaydi, ammo uning yo‘qolishi quyosh energiyasini qaytaruvchi ochiq rangli sirtlarning kamayishiga sabab bo‘ladi. Muzning yo‘qolishi o‘rniga, to‘q rangli okean suvi uni o‘zlashtiradi va tezroq isinishni kuchaytiradi. Muz qatlamining yo‘qolishi, shuningdek, Antarktida muz qatlamini himoya qiluvchi bufer vazifasini bajaradi. Agar muz qatlamlari erib ketayotgan bo‘lsa, qirg‘oqbo‘yi hududlar yanada zaiflashadi va muzliklarning qulashini tezlashtirishi mumkin. Bu esa, o‘z navbatida, butun dunyo bo‘ylab dengiz sathining sezilarli darajada ko‘tarilishiga olib kelishi mumkin.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
