Parallel dunyolar
@ Surat: Frol Tarnovskiy / NewsFrol
Yaqinda Shveysariya va AQSHlik fiziklar tomonidan katta zarra tezlatgichi yordamida aniqlangan anomal kvant tebranishlari butun dunyo olimlari va jamoatchilik e’tiborini o‘ziga tortdi. Tadqiqotchilar ushbu tebranishlarni standart fizika qonunlari bilan tushuntirib bo‘lmasligini, bu esa parallel olamlar mavjudligining ilk isboti bo‘lishi mumkinligini ta’kidladilar. News Frol portali ushbu tadqiqot natijalari haqida xabar berdi.
Qanday o‘tkazildi?
Ushbu tadqiqotlar Shveysariyadagi CERN (Yevropa yadroviy tadqiqotlar tashkiloti) huzurida joylashgan dunyodagi eng yirik zarra tezlatgichlaridan biri – Katta adron kollayderi (BAK) yordamida o‘tkazildi.
Bu tezlatgich protonlarni nur tezligiga yaqin tezlikda harakatlantirib, ularni bir-biriga to‘qnashtiradi, shu orqali olamning fundamental qonunlarini tadqiq qilish uchun imkoniyat yaratadi.
So‘nggi tajribalarda eng zamonaviy detektorlar va subatom zarralarni tahlil qilish uchun mo‘ljallangan asboblar ishlatildi. Olimlar bu jarayonda tushuntirib bo‘lmaydigan va anomal kvant tebranishlarini qayd etdilar. Bunday hodisalar Standart model doirasiga to‘g‘ri kelmaydi va ko‘zga ko‘rinmaydigan materiya yoki yangi turdagi ta’sirlar mavjudligini ko‘rsatishi mumkin.
Qanday uskunalar va usullar qo‘llanildi?
Tadqiqot doirasida eng ilg‘or ilmiy texnologiyalar ishlatildi, jumladan:
1. Katta adron kollayderi (BAK) – dunyodagi eng yirik va kuchli zarra tezlatgichi bo‘lib, u nur tezligiga yaqin harakatlanayotgan zarralarni to‘qnashtirib, olam paydo bo‘lgan dastlabki sharoitlarni simulyatsiya qiladi.
2. ATLAS va CMS detektorlari – ushbu qurilmalar eng kichik kvant og‘ishlarini ham qayd etish imkoniyatiga ega.
3. Chastotali analizatorlar va kvant tebranish detektorlari – yangi tahlil usullari yordamida energiya va to‘lqin darajasidagi og‘ishlarni qayd etishga imkon berildi.
4. Matematik modellar va simulyatsiyalar – olimlar natijalarni tahlil qilishda strun nazariyasi va kvant mexanikasining ko‘p olamli talqini asosida matematik modellardan foydalanishdi.
Bu kashfiyot nimani anglatadi?
Agar parallel olamlar haqidagi gipoteza tasdiqlansa, bu olam haqidagi tasavvurlarimizga jiddiy o‘zgarishlar olib kelishi mumkin. Bunday kashfiyot gravitatsion to‘lqinlar kashfiyoti kabi muhim ilmiy burilish bo‘lishi mumkin.
Bundan tashqari, parallel olamlar haqida to‘liqroq tushunish odamzotga yangi texnologiyalarni yaratish imkoniyatini ham beradi. Masalan, intero‘lchamli sayohat texnologiyalari rivojlanishi mumkin.
Risklar va istiqbollar
Tabiiyki, bunday kashfiyotlar ko‘plab savol va xavotirlarni ham keltirib chiqaradi. Yangi turdagi energiya yoki materiya shakllari bizning olamimizga ta’sir qilmasmi? Parallel olamlar xavf tug‘dirishi mumkinmi yoki aksincha, global muammolarni hal qilishda yordam beradimi?
Olimlar bu natijalarning ahamiyati bo‘yicha turlicha fikr bildirmoqdalar. Ayrim mutaxassislar, bu anomaliyalar hali bizga noma’lum bo‘lgan kvant jarayonlari bilan bog‘liq ekanini taxmin qiladilar.
Har qanday holatda ham, bu kashfiyot juda muhim va zamonaviy fizikaning rivojlanishi uchun yangi yo‘nalishlarni ochib beradi. Kelgusi yillarda olib boriladigan tajribalar ushbu gipotezani tasdiqlash yoki inkor etish imkonini beradi. Olimlar fizikaning yangi yo‘nalishlarini o‘rganishda davom etadilar va bu bizning olam haqidagi tushunchalarimizga yangi oydinlik kiritishi mumkin.
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
