Исломий терроризм масаласида Хитойнинг иккиюзламачилиги фош бўлди

Покистон ҳарбий тизими Покистонда фаолият олиб бораётган исломий террористик гуруҳлар билан ҳамкорликда экани сир эмас. Бу даъво энди 7 май куни Покистондаги террорчилик тармоқларига нисбатан Ҳиндистон ҳаво ҳужумлари доирасида амалга оширилган “Синдуур амалиёти”да ҳалок бўлган тан олинган террористларнинг дафн маросимида юқори даражадаги покистонлик ҳарбийлар иштирок этгани билан тасдиқланди.

Покистоннинг Ҳиндистонга қарши олиб борган тўрт кунлик уруши шунингдек, мамлакат армиясининг қурол-аслаҳада Хитойга қанчалик боғлиқ эканини очиб берди. Шу тариқа Хитой, Покистон армиясини қувватлаган ҳолда, Покистондаги исломий террор тармоқларини ҳам қўллаб-қувватлаётган бўлади.

Шу билан бир вақтда, Пекин терроризмга қарши кураш баҳонасида Шинжондаги уйғур мусулмонларини қатағон қилмоқда. Бу эса Хитой коммунистларининг исломий терроризмга нисбатан иккиюзламачи муносабатини очиб беради.

Шарқий Туркистон Исломий Ҳаракатини террорчи ташкилот деб эълон қилган Хитой расмийлари бир миллионга яқин уйғурни лагерларга жойлаштирди ва уларга нисбатан мажбурий стерилизация, исломий диний амалиётларини тақиқлаш каби репрессив чораларни жорий қилди. БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари бу муомалани “инсониятга қарши жиноят” деб атади.

Шу билан бирга, 2020 йилда Шарқий Туркистон Исломий Ҳаракати — Шинжонда исломий давлат тузишни талаб қилган ҳаракат — АҚШ томонидан террор ташкилотлар рўйхатидан чиқарилди ва унга қўйилган тақиқ бекор қилинди. Шу билан бир вақтда, 7 май куни Ҳиндистон ҳаво ҳужумларида нобуд бўлган баъзилар жаҳон миқёсида террорчи деб белгиланган шахслар эди; улар айрим тақиқланган ташкилотлар қўмондонлари эди. Хитойнинг моддий ёрдами билан яшаб турган Покистон армияси юқори лавозимдаги офицерлари уларнинг дафн маросимида қатнашди.

Ҳиндистон аниқ зарба амалиётида йўқ қилинган юқори қийматли террористлар орасида “Лашкар-е-Таййиба” (LeT) қўмондони Мудассар Хадиан Хас, бошқа номи билан Абу Жиндал бор эди. Унинг дафн маросимида Покистон армияси бош қўмондони генерал Асим Мунир ва Панжоб вилояти ҳокими Марям Навоз номидан гулчамбарлар қўйилди. Маросимга жаҳон миқёсида террорчи деб эълон қилинган ва LeTнинг етакчи шахсларидан бири бўлган Хафиз Абдул Рауф раҳбарлик қилди. Покистон армияси IV корпуси қўмондони ва 11-пиёда дивизияси қўмондони каби юқори лавозимдаги ҳарбийлар маросимда иштирок этди. LeT ташкилоти ҳам АҚШ, ҳам Буюк Британия ҳукуматлари томонидан тақиқланган.

Покистон ҳукумати 7 майдаги Ҳиндистон ҳаво ҳужумида вайрон бўлган, Лахор яқинидаги Муридкеда жойлашган масжидни қайта тиклашини эълон қилди. Ушбу масжид LeTнинг фронт ташкилоти бўлган “Жамоат-уд-дава” (JuD)нинг қароргоҳи сифатида хизмат қилган. JuDнинг сиёсий қаноти — Покистон Марказий Мусулмон Лигаси — бу қарорни олқишлаб, ҳукуматни табриклади. Ҳаво ҳужумида ҳалок бўлган уч нафар JuD фаоли дафн маросимида юқори лавозимдаги армия хизматчилари, полиция ва ҳукумат амалдорлари иштирок этди.

Сўнгги ўн йилликда Хитой Покистон армиясини модернизация қилишда ёрдам бермоқда — айнан шу армия исломий террор гуруҳлари билан ҳамкорлик қилади. Стокгольм Халқаро тинчликни ўрганиш институти (SIPRI) маълумотларига кўра, 2020–2024 йиллар оралиғида Хитой томонидан дунё бўйича етказиб берилган умумий қурол-аслаҳанинг 63 фоизи Покистонга тўғри келган. Яъни Хитойнинг қурол-аслаҳа экспортининг қарийб учдан икки қисми фақат Покистонга етказилган. 2020–2024 йилларда Покистон қурол-аслаҳа импортининг 81 фоизини Хитойдан олган.

2010 йилгача АҚШ Покистоннинг асосий қурол етказиб берувчиси эди. Аммо Вашингтон Исломободнинг Афғонистон Толибонлари ва Ҳаққоний тармоғи каби исломий террорчи гуруҳларга кўрсатган ёрдамини маъқулламади ва қурол етказиб беришни камайтирди. Бу эса Хитой учун ушбу бўшлиқни тўлдириш имконини яратди. Хитойда ишлаб чиқарилган VT-4 асосий жангий танклари ва 155 мм калибрли SH-15 гаубицалари ҳозирда Покистон қуролли кучларининг асосий қуролларидандир. Ушбу гаубицалар яқиндаги урушда Ҳиндистон қишлоқларини ўққа тутишда ишлатилди. Хитойнинг J серияли қирувчи самолётлари Покистон ҳарбий-ҳаво кучларининг таянчи ҳисобланади. Хитой шунингдек, Покистон денгиз кучларига дизель-электр хужум сувости кемалари ва фрегатлар етказиб бермоқда.

Покистон армияси томонидан Ҳиндистон билан қисқа тўрт кунлик урушда ишлатилган, Хитой етказиб берган қуроллар ва тизимлар орасида JF-17 қирувчи самолёти, J-10C Firebird, PL-15 ракеталари, HQ-9 оиласига мансуб узоқ масофали ҳаво ҳимоя тизимлари, CH-4 Rainbow дронлари ва Karakoram Eagle ҳавони кузатиш ва назорат тизимлари бор. JF-17 — Хитой томонидан Покистонда ишлаб чиқилган тўртинчи авлод қирувчи самолёти. J-10C — кўп мақсадли қирувчи. PL-15 — Хитойда ишлаб чиқилган энг замонавий “кўриш доирасидан ташқари” ҳаво-ҳаво ракета. Аммо шунга қарамай, ушбу қуроллардан бири ҳам Ҳиндистон ҳаво мудофаа тизимини бузиб ўта олмади. Хитой қуроллари билан мустаҳкамланган Покистон ҳаво мудофаа тизими ҳам Ҳиндистоннинг ичидаги нишонларга урилаётган “БраМос”, “Скальп” ракеталари ва “Ҳаммер” бомбаларининг зарбасини тўсиб қўя олмади.

Хитойнинг покистонлик террористларни қўллаб-қувватлашининг бошқа мисоллари ҳам бор. 2016 йилда Хитой БМТ Санкциялар Қўмитасида Ҳиндистон томонидан “Жайш-е-Муҳаммад” етакчиси Масуд Азхарни БМТ Хавфсизлик Кенгашининг 1999 йилда қабул қилинган 1267-резолюциясига мувофиқ расман террорист деб эълон қилиш уринишини тўсди. “Хитойнинг Масуд Азхарни БМТ Хавфсизлик Кенгаши 1267-Санкциялар Қўмитасида террорчи деб рўйхатга олишни тўсиши бизни жиддий ташвишга солмоқда,” — деди Ҳиндистон Ташқи ишлар вазирлиги 2016 йил декабридаги баёнотида. Покистонда жойлашган “Жайш-е-Муҳаммад” БМТ томонидан террорчи ташкилот деб эълон қилинган ва Ҳиндистондаги кўплаб террор ҳужумлари учун жавобгар ҳисобланади. Халқаро ҳамжамиятнинг унинг етакчисини расман террорист сифатида рўйхатга ола олмаётгани терроризмга қарши курашда иккиюзламачилик ҳукм сураётганини кўрсатади. Хитойнинг бундай қарор қабул қилиши ҳайратланарли, чунки у барча шаклдаги терроризмга қарши эканлигини даъво қилиб келади.

2025 йил июнида Хитой, Исломободнинг 2008 йилги Мумбай террор ҳужуми ортида турган LeT қўмондони Заки-ур-Раҳмон Лахвини қамоқдан озод этиш қарорига қарши Ҳиндистоннинг БМТдаги ҳаракатини ҳам тўсган. Маълумотларга кўра, Лахви ҳанузгача эркинликда ва 2024 йилда фитнес бўйича сессияда иштирок этгани кузатилган.

Ҳиндистон Ташқи ишлар вазирлиги вакили терроризмга қарши курашда иккиюзламачилик мавжудлигини айтганда айнан кимни назарда тутгани эндиликда аниқ. Хитой Покистон ҳукуматидан Шимолий Вазиристондаги уйғур жангарилари ва уларнинг базаларини йўқ қилишни талаб қилар экан, Исломободнинг Ҳиндистонга қарши террористик гуруҳларни қўллаб-қувватлашини эса назардан четда қолдиради. Хитойнинг исломий терроризм борасидаги иккиюзламачилиги энди фош бўлди.

«Замин»ни Telegram’да ўқинг!