Иссиқ-совуқ туфайли азобда яшадим

Ҳар гал она қишлоғимга борсам, болалик хотираларим уйғонади. Бу кўчалардан мактабга, пахта далаларига қатнаганимиз... Хуллас, ҳамма каби болалигим изларини қидираман.

Қишлоғимизда Гулмира деган қиз бўлар эди. Биздан 8-9 ёш катта. Жуда латофатли, лобар қиз эди. Ўша пайтлар қишлоқ қизлари рўмол ўраб мактабга борардик. Шаҳарда ишлаб, рўмолсиз юрган биринчи қиз ўша эди. Ҳайрон қолганмиз, қишлоққа рўмолсиз кириб келибди, деган шивир-шивирлар бўлган. Қизнинг кўзи қизилда, деганларидай, ёш эканмиз-да, ҳавас қилганмиз ўша опага. Ўша пайтлардаги май байрамига атлас кўйлак, баланд туфли кийиб, кўчани тақ-тиқ овоз билан ўтгани ҳамон эсимда. Кейин узатилиб кетиб, бу гаплар тинчиб кетди.

Ёзда пахта даласида ишлаб ҳамманинг юзи қорайиб, ёрилиб кетса ҳам ўша қизга ҳеч нима бўлмасди. Биз қўлимизнинг қадоғини кир совунда ювиб, ғишт билан ишқалаб кетказиб, вазилен, глецирин деган нарсалар сурардик. Қўл, юз учун махсус крем борлигини, Гулмира опа ўшаларни ишлатишини эшитиб, ҳайрон қолганмиз. Кичкина қизларнинг ҳар кунлик мавзуси катта қизлар бўларди.

Яқинда қишлоққа бориб, Гулмира опани учратиб қолдим. Қишлоқнинг энг охирида турадиган синглимнинг уйидан кейин кўп уйлар тушибди. Биз пахта терган далаларда кўпқаватли уйлар қурилибди. Хуллас, синглимникига бораётсам, шу хонадонларнинг биридан Гулмира опа чиқиб келаётган экан.

Мен билан жуда қалин сўрашди. Ҳайрон бўлдим. Ёшлигимизда яқинига бориш ҳавас бўларди. Ҳамон ёш, гўзал...

– Тошкенлик бўп кетибсан. Ишларинг яхшими? Журналист дейишади. Телевизорда чиқмайсан, – деди.

– Ҳамма журналист телевизорда чиқавермайди-да. Мен газета, журналларда ишлаб юрибман, – дедим.

– Уйга юр, сенга айтадиган гапим бор, неча йиллардан бери сақлаб юраман, айтмасам бўлмайди. Буни ёзишинг керак. Одамлар ўқиб, хулоса чиқарсин. Ҳеч ким бировни иссиқ-совуқ қилмайди шунда...

– Тинчликми, опа. Вақтим йўқ эди. Синглимни кўриб қайтаман. Келинг, уникида гаплашамиз.

– Йўқ, куёвларинг бадқавоқ, қўнқи. Ёқтирмайди синглинг билан гаплашсам. Сени кутиб тураман.

Синглимникига кириб, вазиятни айтиб қайтиб чиқдим. Йиллар ўзгартирмаган Гулмира опанинг менда қандай гапи бўлиши мумкин? Иссиқ-совуқ, дедими? Мен унинг нимасини ёзаман?

Хуллаас, опанинг айвонига қўйилган стулларга ўтирдик. Бир келин чой олиб келди. Опа унинг узоқлашишини кутиб турди. Кейин гап бошлади: – Поччангни танийсан-а? Мен шу инсонни йўлдан уриб, иссиқ-совуқ қилиб текканман. Ҳайрон бўлдинг-а. Хуллас, шаҳардан ишдан келсам, узоқ қариндошимизнинг ўғли ҳарбий хизматдан кепти. Шу йигит бизникига солдат тўйга айтгани келди. У вақтлар тўйхат бўлмасди. Уйма-уй юриб, тўйларга айтиларди. Фарзандининг икки йиллик хизматдан келганининг шукронасига ота-оналар уйида ош берарди. Уйда ҳеч ким йўқ эди. Чиқиб кутиб олдим. Мулойим гапириши, уйда ҳеч ким йўқлигига хижолат бўлиб, дарвозадан кирмагани менга ёқиб кетди.

Кечқурун аямдан шу йигит ҳақида суриштирдим. Хуллас, қариндош экан. Хаёлим, эсу-фикрим шу болада. Буни ишхонамизда бирга ишлайдиган опага айтдим. У аёл ходимлар бўлимида, мен хатлар бўлимида ишлардик. Сирдош бўлиб қолгандик. Опанинг бошлиқ билан яқин муносабатини мендан бошқа ҳеч ким билмас эди. Опа менга ўша йигитни қандай “қўлга киритиш”ни ўргатди. Хуллас, иссиқ-совуқ қилинган нарсани қариндошимга едиришим керак. Ўйлаб ўйимга етолмайман. Бир куни кўчада шу болани кўриб қолдим. Орқасидан шошиб бориб, салом бердим. Унга совғам борлигини айтдим. Ҳайрон бўлди.

“Қариндошмиз-ку. Совғамни олмайсизми?” дедим ноз билан. Бунақа нозланиш, имо-ишора қилишларниям ўша опадан ўргангандим. Йигит қизиқ, деб уялиб турди. Уни ишхонамга таклиф қилдим. Эртаси куни тушлик пайти келадиган бўлди. Иссиқ-совуқ деган нарсани масаллиқларга қўшиб, ширин кулча пиширдим. Уйдагиларга пиширганимдан алоҳида қилиб яшириб қўйдим. Эртаси куни у келди. Мен унга ўз қўлим билан пиширган кулчани ва дўппи совға қилдим. У эса менга қайсидир эрон қўшиқчисининг магнитофонга қийиладиган кассетасини берди. Кулчанинг мазасини кўринг, дедим. Озроқ еб, қўлингиз ширин экан, деди. Сиз учун атай пиширдим, дедим. У уялиб, ерга қаради. Яна учрашиб туриш ваъдасини олдим.

Хуллас, у менга совчи қўйди. Тез орада тўй бўлди. Ўғилчали бўлдик. Бахтлимиз. Ҳаммаси яхши кетаётганди. Болам ҳеч ривожланмади. Текширтирсак, юрак етишмовчилиги билан туғилган экан. Нобуд бўлди. Ҳарбий хизматдан келиб, архитетура бўйича ўқишга кирган эрим учинчи курсдан ўқишни ташлаб, шаҳарда айланиб келадиган одат чиқарди. Ота-онасининг хабари йўқ. Бир куни қайнонамга айтдим. Уйда жанжал бўлди. Отасига гап қайтаргани учун аччиқ устида оқ қилиб қўйди. Бу нарсаларни тушунмасдим. Янги қурилаётган иморатни тезлаштириб, бизни алоҳида кўчириб чиқаришди. Кейин бир қиз, икки ўғил кўдик. Эрим дангаса ва ёлғончи эди. Ҳеч иш қилмас, қайнонам қайнатамдан яшириб, ул-бул ташлаб кетар, шуни ердик.

Мустақилликдан кейин ўтиш даври деб қийинчилик бўп кетди. Нонга навбатгаям чиқмай ётаверарди. Уйимиздан, қайнонамдан ёрдам келиб туради. Бу одам уялмай ётиб ейди. Кечқурунлари шаҳарча четидаги қаровсиз уйда ўртоқлари билан карта ўйнайди. Бир амаллаб чидайман. Лекин болаларим касал бўлиб қолса, ялинаман, ёлвораман, жанжаллашаман. У одамга фарқи йўқ. Бир куни ишхонамдаги опанинг олдига бориб бўлаётган ишларни айтдим. Иссиқ-совуқнинг кучи шунақа бўлади, деди кулиб. Ҳаммасига шу аёл айбдордек уни ёмон кўриб кетдим. Уйдан онамникига кетиб қоламан, ялиниб бориб олиб келади. Узр, сўрайди, ўзгараман, дейди. Гапида турмайди.

Бир куни қайнотамни кўриб, гапингизни қайтиб олинг, деб йиғладим. Оқ қилганингизга иши юришмаяпти дедим. Қайнатам “Гапимни ўша пайти қайтиб олганман. Уйи бўлак бўлса, масъулияти ортар, дегандим. Ўғлим бунақа эмас, эди, хизматдан келиб айниди. Қизим, сизнинг олдингиздаям юзим шувит. Бировнинг азиз боласисиз. Бунинг ҳолига ҳайронман. Аянгиз яшириб егуликлар обкелишиниям биламан. Нима қилай, болам-ку”, деди. Ичимда суякларимниям эритиб юборгудек иситма турди, бировнинг азиз боласи... хизматдан келиб айниди... бу гаплар миямни қайнатар, иссиғи юзимга чиқарди.

Болаларни боғчага бериб, эски ишхонамда ишлай бошладим. Қайним акасига юкхонали мотоцикл олиб берди. Бозордан одамларнинг юкини ташиб бериб, пул ишлай бошлади. Афсуски, бу пулларни ичкиликка сарфлади. Мен унга эътибор қилмай болаларимни ўйлаб яшадим. Яна ишхонамда ўша опа билан аҳилман. У қайси бошлиқ келса, шу билан иноқ. Қандай илинтиргани, нима қилгани ҳақида гапиради. Менга энди бу гапларнинг қизиғи йўқ. Ароқдан совутадиган сеҳрни излардим. Опани бир ёмон кўрсам, бир ҳавас қилардим. Ғалати бир аҳволда эдим. Болаларим ҳам катта бўп қолди. Қизимни мактабни тугатган йили узатдик. Ўғлим ҳам онда-сонда ичаётганини билиб қолдим. Уйлантириб қўйдик. Ичиб келса, хотинини урарди. Хуллас, ичиб ишдан қайтаётганда ариққа йиқилиб... ўлди...

Келинни кўч-кўрони билан олиб бориб қўйдим. Қудаларим ҳам ичдан куйди. Тез орада иккинчи ўғлимни уйлантирдик. Фарзандли бўлди. Пандемия бошланиб, ишхонамизда ёши катталар пенсияга кетди. Менинг ёшим етмаса ҳам бўшатишди. Ёшим бир жойга борганда бир одам билан гап-сўз чиқди. Бунга ўзим ҳам айбдор эдим. Очиғи, ишимдан, ҳаётдан совуб кетгандим. Шу орада қизим ажрашаман, деб туриб олди. Эри ичиб олса, урар, қийнар экан. Қайнонаси атай урдираркан. Уйимиз тор. Келин тишли-тирноқли. Қизимга келма, дедим. Барибир келди.

Шунчаликка бордимки, эримга хиёнат қилганимни айтдим. У сўлжайиб, бўлар иш бўпти, деди. Қизимни олиб қишлоққа келиб укаларим ёрдамида мана шу уйни тикладик. Эрим ҳам кўчиб келиб олди. Ўғлимда қолган ҳовлининг ярмини сотдик. Шуни бу уйга ишлатдик. Эрим нима қилсам, кечиради. Аччиғим чиқиб, кет, ўғлим билан яша, сенга чидамайман, дейман. Кетмайди.

Бундан бошқа гаплар ҳам кўп. Қисқаси битта иссиқ-совуқ билан бир одамнинг, ўзимнинг ҳаётимни барбод қилганман.

– Тавба қилмадингизми? Ҳалиям кеч эмасдир, тавба қилинг. Ҳаётингиз яхши томонга ўзгарса, ажабмас...

– Балки вақти келиб, менга ҳам инсоф кирар. Сен буларни ёзгин, одамлар билсин.

– Ёза олмайман. Кечирасиз. Қанақа усулда иссиқ-совуқ қилганингизни ҳеч қачон ёзмайман. Биорта аёл шу йўлдан фойдаланиб кўрса-чи? Ахир, эрини бошқа аёллардан қизғониб, измига ололмай юрган аёллар камми? Бу усулни қўллаб кўрса, мен ҳам гуноҳкор бўламан.

– Майли, ўзинг биласан. Йиллар давомида ичимни ўртаб ётган дарддан қутилдим. Ишхонамдаги опа оламдан ўтди. Сирдошим қолмади. Қизимнинг муаммоси кўп.

– Кечирасизу, мени сирдош билиб, бутун ҳаётингизни айтиб бердингиз, чекишни ташланг. Қизингизни, невараларингизни олдингизга олиб ибодатларни ўрганинг, ўргатинг. Бунга ҳеч қандай тўсиқ йўқ, имкон бор. Мен бошқа маслаҳат бера олмайман. Ёзиб чиқдим ҳам дейлик, сизнинг ҳаётингизда нима ўзгаради? Сиз ҳаётингизни ўзгартиришга ҳаракат қилинг.

Гулмира опа менинг кетишимни истаётганини сездим. Пиёладаги чой совуб, усти хира тортиб қолибди. Кўнглим ҳам шундай бўлди. Бу опага болаликдаги тиниқ хотиралар билан эргашиб келгандим. Кўнгимга кир тушди. Хайрлашиб, ота уйимга қайтдим.

Майли, опанинг сазаси ўлмасин. Ниҳоят бугун қоғозга туширдим. Гуноҳ билан бошланган иш ўз оиласининг парокандалигига олиб келган. Шунинг учун ҳар қандай “дўст”нинг айтганига кирмаслик керак.


Манба: Azon.uz “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг