Pakistan ve Afganistan arasındaki yeni sınır çatışmaları ve karşılıklı suçlamalar, bölge genelinde gerilimleri yeniden artırdı ve bu da Güney ve Orta Asya'nın güvenlik görünümünün zayıf olduğunu gösterdi. Kendisini bir istikrara kavuşturma gücü ve barış aracı olarak gösteren Çin için durum, diplomatik otoritesini ve bölgesel etkisini önemli ölçüde test ediyor. Pekin'in her iki ülkedeki, özellikle de "Tek Kuşak, Tek Yol" girişimi ve altyapı ve madencilik projelerine yaptığı yatırımlar aracılığıyla artan rolü, uzun zamandır istikrarın bir aracı olarak görülüyor. Ancak, son artan gerilimler, güçlü siyasi ve güvenlik zorluklarıyla karşı karşıya kaldığında bu tür ekonomik ve diplomatik araçların sınırlarını göstermektedir.
Aracı Eylemler ve Etki Çerçeveleri
2021'de Taliban'ın Afganistan'da iktidara geri dönmesinden bu yana, Çin, İslamabad ve Kabil arasında pragmatik bir aracı rolü oynamaya aktif olarak çalışıyor. "Bölgesel barış ve ortak kalkınma"yı ilerletmek amacıyla, üst düzey üçlü dışişleri bakanları toplantıları ve iki ülkenin üst düzey yetkilileriyle istişareler de dahil olmak üzere birkaç görüşme turu düzenlendi. Pekin ayrıca barışçıl diplomasiyle de ilgilendi, gayri resmi istişareler yaptı ve gerilimleri azaltmak için diyaloğu teşvik etti.
Ancak, bu çabalar sürekli kısıtlamalarla karşılaştı. Pakistan, Tahrik-i-Taliban Pakistan (TTP) ve diğer militan gruplarla ilgili iç güvenlik sorunlarına öncelik vermeye devam ediyor, bu da genellikle iç hesapları dış arabuluculuktan ustun koyuyor. Afganistan ise ulusal egemenliği savunuyor ve özellikle Taliban sonrası siyasi ortamda kendi özerkliğine zarar verebilecek katılımdan kaçınıyor. Sonuç olarak, Çin'in arabuluculuğu sembolik olarak değerliyse de, yerlerde açık, uzun vadeli anlaşmalara dönüştürülmesi zor olan bir durum ortaya çıktı.
Ekonomik araçlar istikrarı sağlayamıyor
Çin'in her iki ülkedeki geniş çaplı ekonomik katılımı - tarihsel olarak bölgesel güven ve etkileşimin temeli olarak kabul edilen - farklı sonuçlar doğurdu. Afganistan'daki Mes Aynak bakır madeni gibi üst düzey projeler yıllarca ertelendi ve bir dizi planlanan enerji girişiminin uygulanması beklenenden daha yavaş oldu. Bu gecikmeler, Afgan paydaşlarının hoşnutsuzluğunu artırdı ve Çin'in katılımının dönüştürücü değil, çoğunlukla işlemsel olduğu görüşünü pekiştirdi. Pakistan'ın Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) aracılığıyla Çin yatırımına güvenmesi, sürdürülebilir ekonomik destek beklentilerini ortaya çıkardı, ancak son sınır gerginliği, güvenlik odaklı siyasi çatışmaları çözmede ekonomik etki sınırlarını vurguluyor.
Müdahalesizlik ve stratejik katılım arasında
Şimdi Pekin, uzun süredir müdahale etme ilkesine bağlı kalırken kendi ekonomik ve güvenlik çıkarlarını korumak gibi hassas bir dengeleme hareketiyle karşı karşıya. Güvenlik sorunları - Pakistan'daki Çinli personel ve altyapı güvenliği ve çatışmanın Çin'in Sincan bölgesine yayılma olasılığı da dahil olmak üzere - Pekin'i açık siyasi karışıklıktan kaçınmaya çalışırken aktif katılımını sürdürmeye zorluyor. Analistler, bu ikili, Çin'in bölgesel diplomasisindeki yapısal gerilimleri gösterdiğini belirtti: ne kadar çok yatırım yaparsa ve katılırsa, tarafsızlığı sürdürmek o kadar zordur.
Çin Diplomatik Modeli Testi
Mevcut gerilim, Çin'in "gelişim tabanlı sürdürülebilirlik" yaklaşımının sınırlarını vurguluyor. Altyapı projeleri, yatırım ve ekonomik teşvikler iş birliğini kolaylaştırabilse de, uzun vadeli istikrarın temelini oluşturan siyasi güven, karşılıklı anlayış ve anlaşmazlık çözüm mekanizmalarının yerini alamazlar. Tarihsel olarak zorlamaya veya güvenlik garantilerine dayanan geleneksel Batı ülkelerinden farklı olarak, Çin diplomasisi büyük ölçüde ikna etme ve genel ekonomik faydalara bağlıdır - bu araçlar derin polarize bölgesel koşullarda genellikle yetersizdir.
Çin, Pakistan ve Afganistan için bu bölüm, bölgenin karmaşık güvenliğini ve siyasi dinamiklerini hatırlatır. İstikrarın korunması, yalnızca yatırım ve çekimin sürdürülmesini değil, aynı zamanda güvenin, güvenilir iletişim kanallarının ve iç politika gerçekliklerini dikkate alarak esnek diplomatik stratejilerin geliştirilmesini de gerektirir. Pekin'in bu zorlukları aşabilme yeteneği, muhtemelen önümüzdeki yıllarda Güney ve Orta Asya'daki kapsamlı etkisini şekillendirecektir.
“Zamin”i Telegram'da okuyun!
