Plastikten ilaç: İngiliz bilim insanları parasetamol üretiminde devrim yarattı

Plastik atıklardan fayda: İngiliz bilim insanları E. coli’yi modifiye ederek yeni bir teknoloji geliştirdi
Her yıl dünya genelinde milyonlarca ton plastik atığa dönüşüyor. Bununla birlikte insan sağlığı için en gerekli ilaçlardan biri olan parasetamol hâlâ petrol ürünlerinden üretiliyor. Ancak yakın zamanda Edinburgh Üniversitesi’ndeki bilim insanları, bu iki küresel sorunu aynı anda çözebilecek bir bilimsel atılıma imza attı.

İngiliz araştırmacılar Escherichia coli bakterisini genetik olarak modifiye ederek, plastik atıkları mikroskobik bir fabrikada parasetamole dönüştüren bir sisteme dönüştürdü. Bu keşif, “Nature” dergisinde yayınlanan makalede ayrıntılı olarak açıklandı.

Kimyasal sürece yeni bir yaklaşım
Araştırmacılar çalışmalarında 1872’den beri bilinen Lohsen reaksiyonunu kullandılar. Bu reaksiyon, kimyada belirli maddeleri faydalı bileşiklere dönüştürmek için önemlidir. Bilim insanları bu reaksiyonu canlı bakteriler içinde başarıyla gerçekleştirdi; bu büyük bir başarıdır. Önceki çalışmalarda reaksiyon toksik metaller veya yüksek sıcaklık gerektiriyordu.

Şimdi ise bakterilerde doğal olarak bulunan fosfat iyonları bu reaksiyonu güvenli ve etkili şekilde katalize edebiliyor. Böylece toksik maddelere gerek kalmıyor ve enerji tasarruflu bir yöntem kullanılmış oluyor.

Bakteri yeni bir ilaç fabrikasına dönüşüyor
Edinburgh Üniversitesi’nden mühendisler genetik olarak modifiye edilmiş E. coli suşu geliştirdiler. Bu bakteri normalde vücut için gerekli olan para-aminobenzoik asidi (PABA) bağımsız olarak sentezleyemiyor. Ancak modifiye edilmiş plastik atıklardan elde edilen özel bir kimyasal substrat aldığında, bunu bu asite dönüştürüyor ve aktif şekilde çoğalmaya başlıyor.

Süreç, polietilen tereftalat (PET) plastikten çözücü asit olan tereftalik asidin ayrıştırılmasıyla başlıyor. Daha sonra kimyasal modifikasyondan geçirilerek bakteriler için hazır hale getiriliyor. Genetik olarak modifiye edilmiş E. coli bu maddeyi PABA’ya dönüştürüyor ve ardından özel enzimlerle parasetamole dönüştürüyor. Yani başlangıçta atık olan madde — şimdi şifalı bir ilaca dönüşüyor.

Laboratuvar ortamında yapılan deneylerde parasetamol veriminin %92’ye ulaştığı görülmüş. Bu, çok yüksek bir orandır ve teknolojinin gelecekte sanayi ölçeğinde uygulanabilirliğini artırır.

Bilimsel atılımın pratik değeri
Araştırma yazarları, bu teknolojinin iki büyük küresel sorunu aynı anda çözmeye yardımcı olduğunu vurguluyor. Birincisi — plastik atıkların azaltılması. Şu anda yılda yaklaşık 56 milyon ton PET plastiği üretilmektedir, bunun büyük kısmı geri dönüştürülmeyerek atığa dönüşmekte. Bu ekoloji için ciddi bir tehdittir.

İkincisi — ilaç üretimini çevre dostu bir yönteme taşımak. Parasetamol, dünyada en çok kullanılan ilaçlardan biridir. Her gün milyonlarca insan ağrı, ateş ve iltihap için kullanmaktadır. Ancak bu ilaç şimdi petrol ürünlerinden sentezleniyor ve çevre açısından zararlıdır. Yeni biyoteknolojik yöntem, oda sıcaklığında, toksik kimyasallar olmadan ve düşük maliyetle parasetamol üretimini mümkün kılıyor.

Bireysel ve Endüstriyel Ölçekli Gelecek
Bu buluş, gelecekte tıp ve sanayide yeni yönler açabilir. Örneğin, sadece parasetamol değil, diğer ilaç maddeleri de atıklardan biyolojik yollarla üretilebilir. Eğer bu teknoloji endüstriyel ölçekte uygulanabilirse, hem çevre sorunlarını hafifletebilir hem de ilaç maliyetlerini önemli ölçüde düşürebilir.

Bu nedenle uluslararası bilim camiası çalışma ile büyük ilgi gösteriyor. Şu anda farklı laboratuvarlar ve farmasötik şirketler, teknolojiyi pratikte test etmek için iş birliği yapmak istiyor.

Sonuç: bilim ve doğa birlikte sorunları çözüyor
İngiliz bilim insanlarının bu çalışması, modern biyo-mühendislik, kimya ve çevresel sorumluluğun başarılı bir birleşimi olarak dikkat çekiyor. Bu sadece plastik sorununu azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda insan sağlığı için güvenli ve etkili ilaç üretiminde yeni yollar açıyor.

Yakın gelecekte ilaç maddelerinin atıklardan elde edilen, çevresel olarak temiz ve uygun fiyatlı ürünlere dönüşmesi mümkün olabilir. Ve o zaman bilim, doğa ve insan ihtiyaçları aynı noktada buluşur. Telegram’da «Zamin»i takip edin!