Охирги бир йил ичида Жамму ва Кашмирда терроризм ҳам география, ҳам услуб жиҳатидан ўзгарди. Энг оғир воқеа 2025 йил 22 апрелда Паҳалгам яқинида содир бўлди, қўлёзорлар 26 туристни ўлдирди. Ҳиндистон ташқи ишлар котибининг баёнотига кўра, ҳужумчилар Покистонда жойлашган «Лашкар-е-Таййиба» гуруҳи аъзолари бўлиб, бошқа ном билан ҳаракат қилган. Бу ҳужум туризмга зарба бериш ва диний низо қўзғатиш учун қасддан амалга оширилган. Хусусан, 2024 йил 9 июнда Реаси туманидаги автобусга қилинган ҳужумда ҳинд зиёратчиларига ўт очилиб, транспорт дарага туширилган эди. Иккала воқеа ҳам можарони конфессионал йўналишга буриш ва соф аҳолини қўрқитиш нияти борлигини кўрсатди.
География ўзгариши
Кўп йиллар давомида асосий майдон Кашмир водийси эди. Бироқ 2024–2025 йилларда ҳужумларнинг кўп қисми Пир Панжал тоғидан жанубдаги Жаммунинг Ражури–Пунч–Дода ҳудудларига кўчди. Бу ерлардаги ўрмонлар, баланд тоғ йўллари ва тарқоқ қишлоқлар кичик гуруҳларга яшириниш имконини берди. Ҳисоботларда Жаммуда хавфсизлик кучларига қилинган ҳужумлар сони сезиларли ошгани қайд этилди. 2024 йил 16 июлда Додадаги жангда тўрт нафар ҳинд армияси аскари ҳалок бўлган, 2025 йилда эса бундай тўқнашувлар давом этган.
Янги тактика ва қуроллар
Ҳужумчилар янги шароитга мослашиб, кичик ва яхши тайёргарлик кўрган гуруҳлар билан кечқурунги засада, қисқа отишмалар ва тезкор ўрмонга йўқолиш усулидан фойдаланмоқда. Олинган қуроллар орасида АҚШ ишлаб чиқарган М4 автоматлари ва бронежилетни теша оладиган «steel-core» ўқ-дорилари ҳам бор. Мутасаддилар бу қуроллар чегарадан ўтаётган каналлар орқали келаётганини айтишмоқда. 2024 йилда Катуа ва Пунч ҳодисаларида ҳам шундай маълумотлар қайд этилган.
Паҳалгам воқеаси ва конфессионал таҳдид
Ҳукуматнинг баёнотига кўра, Паҳалгамдаги қурол ҳужуми яқиндан бошга отишлар билан амалга оширилган бўлиб, асосий мақсад қўрқув уйғотиш ва туризм мавсумини издан чиқариш эди. Ўтган йили 23 миллион сайёҳ келгани қайд этилган. БМТ Хавфсизлик Кенгаши ҳам бу қуролликни қоралаб, режалаштирувчилар ва молиялаштирувчилар жавобгарлигига чақирди.
Фуқароларга ҳужумлар
Жамму ва Кашмирдан ташқаридаги аҳоли ҳам мақсад қилинмоқда. 2024 йил октябрда туннель қурилиши яқинида етти киши ўлдирилди, улардан олтитаси меҳнатчи муҳожир эди. Бу меҳнатчилар асосий нишон бўлиб қолганини кўрсатади. Шу билан бирга, 2024 йил Додада ва 2025 йил Кулгамда хавфсизлик хизматчилари ҳам қурбон бўлди. Зиёратчилар ва туристлар эса 2024 йил Реасида, 2025 йил Паҳалгамда ҳужумга учради.
Террорчи гуруҳлар ва ниқоблар
Кўплаб ҳужумлар ортида Покистонда жойлашган ташкилотларнинг турли фронтлари ва сохта номлари бор. «The Resistance Front» (TRF) Паҳалгам ҳужумини ўз зиммасига олган, аммо кейин босим туфайли сукут сақлай бошлади. 2025 йил июлида АҚШ TRF’ни хорижий террорчи ташкилот сифатида эълон қилди. Ҳиндистон бу қадамни қўллаб-қувватлади, чунки у курашдаги далиллар билан мос келади.
Ҳиндистоннинг жавоби
Сўнгги бир йил ичида Ҳиндистон қатъий ва кўп қиррали чоралар кўрди. Паҳалгамдан кейин хавфсизлик тизими водийда ва Пир Панжал орқали янги усулларни жорий қилди, май–июн 2025 йилда бир қатор муваффақиятли операциялар ўтказилди. Ҳокимият ҳам «юмшоқ нишон»ларни мустаҳкамлади. Масалан, 2025 йилги Амарнатх зиёрати учун йўллар вақтинча «но-учиш зонаси» деб эълон қилиниб, дрон орқали таҳдидларни бартараф этиш учун ҳаво кузатувлари кучайтирилди.
Дипломатик ва сиёсий ёндашув
2025 йил 7 май куни ташқи ишлар котиби Ҳиндистоннинг позициясини очиқ баён қилди: ҳужумчилар ва уларнинг қўлловчилари чегарадан ташқарида, Ҳиндистон эса ўлчовли ва эҳтиёткорлик билан жавоб қайтаради. Бу баёнот мамлакат аҳолиси ва халқаро ҳамжамият учун муҳим сигнал бўлди – Ҳиндистон ҳаёт, иқтисодиёт ва ижтимоий осойишталикни ҳимоя қилади.
Хулоса
Жамму ва Кашмирда терроризм таҳдиди ўзгариб, янги тактикалар билан намоён бўлмоқда. Водийдан Жаммунинг тоғли ҳудудларига кўчиш янги қийинчиликлар яратди. Бироқ Ҳиндистоннинг хавфсизлик, дипломатик ва халқаро йўналишлардаги кўп қиррали жавоби таҳдиднинг мураккаблигини англашдан далолат беради. Асосий мақсад – инсон ҳаётини ҳимоя қилиш, иқтисодий ўсишни сақлаш ва терроризмнинг қўрқув ва бўлинишга олиб келишига йўл қўймаслик.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
