16 Eylül, uluslararası alanda Ozon tabakasını koruma günü olarak kutlanır. Bu tarih, BM tarafından 1994 yılında getirildi ve insanlığın doğa karşı büyük sorumluluğunu hatırlatıyor.
Bilimsel keşften Dünya Hareketi'ne
Ozon tabakası, Dünya atmosferinin üst katmanlarında bulunan görünmez ama çok önemli bir "koruyucu kalkan"dır. İnsanları ve tüm canlıları ultraviyole ışınlarının zararlı etkilerinden korur. Eğer bu doğal kalkan olmasaydı, cilt kanseri ve göz hastalıklarının keskin bir şekilde artması, tarımın ve tüm ekosistemlerin bozulması açıktı.
1980'lerde bilim insanları, ozon tabakasının çeşitli kimyasalların etkisi altında zayıfladığını ve kaybolduğunu kanıtladılar. Bu durum, insanlık tarihinde ilk kez küresel çevresel işbirliğine ve dayanışmaya yol açtı.
1985'te 28 ülke Viyana Sözleşmesi'ni imzalayarak ozon tabakasını korumak için bir anlaşmaya vardı. İki yıl sonra Montreal Protokolü kabul edildi. İnsanlık tarihindeki en etkili ve başarılı uluslararası anlaşma olarak anılıyor. Protokol, buzdolabı ve klimalarda, çeşitli aerosollerde kullanılan kloroftorokarbonlar (CFC) ve benzeri maddelerin kademeli olarak kaldırılmasını şart koşuyordu.
Montreal Protokolü - Büyük Başarı
Bu uluslararası anlaşma kapsamında yüzden fazla kimyasal kontrol altına alındı. Ozon tabakasını yok etme potansiyeline bağlı olarak aşamalı olarak yasaklandılar. Bugüne kadar, birçok madde belirlenen süreden önce kaybedildi. Bu süreç hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde eşit derecede başarılı oldu.
Yeni Aşama - Kigali Değişiklikleri
Protokole 2016 yılında Ruanda'nın başkenti Kigali'de yeni bir değişiklik yapıldı. Bu sefer, doğrudan ozon tabakasını yıkamayan ancak iklim değişikliğini ciddi şekilde etkileyen hidroflorokarbonlar (HFC) hakkında konuşuluyordu. Bunların da kademeli olarak azaltılacağı konusunda anlaşmaya varıldı.
Bilim insanlarına göre, belirlenen kurallara sıkı sıkıya uyulması halinde, ozon tabakası 2050 yılına kadar tamamen geri yüklenebilir. Bu, insanlığın doğa yolunda birlikte hareket ederse muazzam sonuçlara ulaşabileceğini göstermektedir.
Ne yapabiliriz?
Eski buzdolabı ve klimaları kurallarına uygun olarak ortadan kaldırmak, doğa için zararlı olmayan ürünler kullanmak, çevresel alışkanlıkları günlük yaşam tarzına dönüştürmek her insanın görevi olmalıdır.
Ozon tabakası gözümüzle görülemez olsa da, hayatımız için eşsiz bir öneme sahiptir. Koruma, yalnızca bilim insanlarının veya devletlerin değil, her bireyin kişisel sorumluluğudur.
İnsanlığın bu yöndeki deneyimi bize şunu anlatıyor: hiç kimsenin doğayı korumayı erteleme hakkı yok.
Telegram’da «Zamin»i takip edin!
