Tıpta yeni bir adım atıldı — bilim insanları insan vücudunda gelecekte ortaya çıkabilecek hastalıkları önceden tahmin edebilen bir yapay zekâ modeli geliştirdiler. Delphi-2M adı verilen bu program tıbbi verileri analiz ederek binden fazla hastalık riskini hesaplayabiliyor. Bilim insanlarının belirttiğine göre, bu model insan sağlığında görülebilecek sorunları hatta on yıl önceden tespit edebiliyor.
Model nasıl çalışıyor?
Delphi-2M anonim tıbbi kayıtlar temelinde eğitildi. O, hastane kayıtlarını, doktor notlarını ve hastaların günlük alışkanlıklarını analiz ediyor. Örneğin, sigara içmek veya yaşam tarzıyla ilgili bilgiler de hesaplamalarında önemli rol oynuyor.
Program hava durumu tahmini gibi çalışıyor: nasıl ki “yarın yağmur yağabilir” deniyorsa, Delphi-2M de “şu hastalığın ortaya çıkma olasılığı var” sonucuna varıyor.
Deneme ve test sonuçları
Başlangıçta model, Birleşik Krallık’taki UK Biobank projesinin 400 binden fazla katılımcısının verileriyle eğitildi. Daha sonra Danimarka’da 1,9 milyon kişinin tıbbi kayıtları üzerinde test edildi. Sonuçlar, programın öngörülerinin gerçeklikle uyuştuğunu gösterdi.
Delphi-2M özellikle diyabet, kalp krizi ve sepsis gibi tehlikeli hastalıkları önceden tahmin etmede yüksek başarı gösterdi. Ancak çeşitli rastlantısal enfeksiyonları tahmin etmede olanakları sınırlı.
Tıp için önemi
Uzmanlar, böyle bir yapay zekânın gelecekte doktorlara büyük yardım sağlayacağını vurguluyor. Eğer bir hastada belirli bir hastalığa yatkınlık tespit edilirse, doktor ona yaşam tarzını değiştirmesini veya önceden ilaç kullanılmasını tavsiye edebilir. Örneğin, karaciğer hastalığı riski yüksek olan kişiye alkol tüketiminden kaçınması söylenir.
Ayrıca bu teknoloji, tüm sağlık sistemi için stratejik öneme sahiptir. Bunun sayesinde hangi bölgede kaç hastanın olabileceği önceden hesaplanabilir ve hastanelerin kapasitesi buna göre planlanabilir.
Bilim insanlarının görüşü
Alman Kanser Araştırma Merkezi’nin (DKFZ) yapay zekâ bölümü başkanı Profesör Moritz Gerstung, bu programı “insan sağlığını anlamada yeni bir dönemin başlangıcı” olarak nitelendirdi. Onun sözlerine göre, gelecekte Delphi-2M gibi modeller her bir hasta için bireysel tedavi planı oluşturmaya yardımcı olacak.
Daha nasıl geliştirilecek?
Şimdilik model esas olarak 40–70 yaşlarındaki insanların verileriyle eğitildiği için farklı yaş gruplarındaki hastalar için kullanımı sınırlı. Bilim insanları onu daha da geliştirmek ve ek veriler — kan tahlilleri, genetik bilgiler ve görüntülerle zenginleştirmek üzerinde çalışıyorlar.
Araştırmanın tam sonuçları Nature dergisinde yayımlandı. Çalışma, Avrupa Moleküler Biyoloji Laboratuvarı, Alman Kanser Araştırma Merkezi (DKFZ) ve Kopenhag Üniversitesi iş birliğiyle gerçekleştirildi.
