АҚШнинг собиқ президенти Доналд Трамп Нью-Йоркдаги Манҳэттен жиноий судида порноактриса Сторми Дэниелсга ҳақ тўлашда молиявий фирибгарликка йўл қўйгани ҳақидаги барча айбловларни рад этиб, демократлар партияси бу орқали унинг президентлик сайловларида иштирок этишига халақит бермоқчи бўлаётганини айтди.
Унга нисбатан 34 та банд бўйича айблов эълон қилинган. Трамп ҳисобoт ҳужжатларига айнан шунча миқдорда нотўғри маълумот киритган.
Судга келган Трамп ҳукуматга таслим бўлди ва расмий айблов эълон қилинмасдан олдинроқ ҳибсга олинди.
Бу шунга ўхшаш ҳолатлардаги одатий тартиб — ҳибсга олиш пайтида айбланувчининг қўлларига одатда кишан тақишади (ва унинг ҳуқуқларни айтиб беришади), лекин бу сафар собиқ президент учун истисно қилинди. Шунингдек, Трамп жиноят иши учун бармоқ излари топшириб, суратга тушган ҳам бўлиши мумкин, бироқ унинг адвокатлари бу расмиятчиликларга амалда қилингани ҳақидаги саволларга жавоб беришдан бош тортди.
Судга келганидан ярим соат ўтгач, Трамп эшитувлар бўлиб ўтаётган 15-қаватдаги суд залига кўтарилди. Орадан тахминан бир соат ўтгач, у журналистларга бир оғиз ҳам сўз айтмай, суд биносини тарк этди ва Флоридадаги мулкига йўл олди.
Трамп судда тош қиёфа билан жим ўтирган, аммо Флоридага қайтиб келгач, ҳиссиётларига эрк берган.
У ўз тарафдорлари олдида 25 дақиқалик нутқ сўзлаб, ўзининг мутлақо бегуноҳ экани ва «Американи йўқ қилишга интилаётган» демократлар ўйини қурбони бўлганини айтди.
«Мен қилган ягона жиноят — бу мамлакатимизни уни йўқ қилмоқчи бўлганлардан мардонавор ҳимоя қилганимдир», деган Трамп Мара-Лагода тўпланган тарафдорларига.
Трампнинг айтишича, унинг жиноий иши сохталаштирилган ва бу Демократик партиянинг келаси йилги президентлик сайловларига таъсир кўрсатиш режасининг бир қисми. Унинг қўшимча қилишича, Америка «жаҳаннам томон кетяпти».
«Менинг ишимни кўраётган судья Трампни ёмон кўрувчилар оиласидан бўлган, Трампни ёқтирмайдиган судья», деган собиқ президент ва барча шарҳловчилар ва юристлар унга қўйилган айбловлар асоссизлигига амин эканини таъкидлаган. Бироқ шарҳловчилар ва ҳуқуқшунослар собиқ президентнинг бу фикрига қўшилмайди.
Трамп АҚШ тарихида жиноий жавобгарликка тортилган биринчи собиқ президентга айланди.
Трампнинг тергови иши беҳаё филмларда суратга тушган актриса Сторми Дэниелсга жим юриши учун тўланган пул билан боғлиқ.
Айблов материалларига кўра, 2016 йилги президент сайловдан олдин Трамп ўз адвокат орқали Сторми Дэниелсга у билан жинсий алоқада бўлгани ҳақида ҳеч кимга айтмаслиги учун 130 минг доллар тўлаган.
Бу тўлов ўз-ўзидан ноқонуний эмас эди, бироқ Трамп ва унинг адвокати бу суммани юридик хизматлар учун тўлов сифатида ҳужжатлаштирган. Бу эса Нью-Йорк штати қонунчилигида сохта ҳисобот деб ҳисобланади ва жиноий тартибда жазога тортилади.
Адвокат Майкл Коэн 2018 йилда бу иш учун уч йиллик қамоқ жазосига ҳукм қилинган, бироқ ўша пайтдаги президент Трампга расман айблов эълон қилинмаганди.
Айбловларнинг ҳар бири энг кўпи билан тўрт йиллик қамоқ жазосига сабаб бўлади. Лекин агар Трамп айбдор деб топилса, судья унга шартли қамоқ жазоси бериши ҳам мумкин.
Судга раислик қилаётган судья Хуан Мерчананинг сўзларига кўра, собиқ президент устидан суд жараёни 2024 йил январида бошланиши мумкин, яъни Трамп Республикачилар партиясидан президентликка номзод сайланиши бошланган вақтда судда бўлиши эҳтимоли мавжуд.
Айбловларнинг моҳияти
Трамп ғалаба қозонган сайловлар давомида у ҳақидаги салбий маълумотларни аниқлаш, сотиб олиш ва яшириш ҳамда Трампнинг сайловолди истиқболларини оширишга уринишлар содир бўлган.
Сўнгра собиқ президент бу ҳаракатларини яшириш, шунингдек, штат ва федерал сайлов қонунларини бузишга уриниб кўрган.
Трампнинг айблов хулосасига кўра, Манҳэттен округи прокурори Элвин Брэгг унга биринчи даражали иш ҳужжатларини сохталаштириш бўйича 34 та айблов қўйган. Жиноят ишида Сторми Дэниелсга тўловлардан ташқари, яна иккита эпизод ҳақида гап боради.
Биринчи эпизодда, American Media Inc. (AMI) Трампнинг ноқонуний никоҳдан туғилган фарзанди ҳақида маълумоти борлигини даъво қилган Trump Тоwer’нинг собиқ швейцарига 30 минг доллар тўлаган. Иккинчи эпизодда эса, AMI Трамп билан жинсий алоқада бўлганини даъво қилган аёлга 150 минг доллар тўлаб берган.
«Учинчи ҳолатда — умумий президентлик сайловларига 12 кун қолганда махсус маслаҳатчи (гап Trump Organisation’да бу лавозимни эгаллаган Коэн ҳақида кетмоқда) порноактрисанинг адвокатига 130 минг доллар ўтказади. Ҳозирда ўз айбига иқрор бўлган ва ноқонуний сайловолди ташвиқоти учун қамоқ жазосига ҳукм қилинган маслаҳатчи сохта корпорацияси билан Манҳэттендаги банк орқали тўловни амалга оширади», дейилади ҳужжатларда.
Кейинчалик Трамп Коэнга мавжуд бўлмаган шартномада кўрсатилган юридик хизматлар учун тўлов банди орқали чеклар билан бу пулларни қайтарган. Ҳисоботда айтилишича, жами 11 та чек аниқланган.
«130 минг доллар миқдоридаги дастлабки махфий тўловни яшириш учун Нью-Йоркдаги иш ҳужжатларига 34 та сохта ёзув киритилган. Бундан ташқари, схема иштирокчилари солиқлардан қочиш учун тўловнинг асл моҳиятини нотўғри кўрсатган», дейилади ҳужжатларда.
Бошқа терговлар
Нью-Йорк судидан ташқари Трампга қарши яна учта тергов иши олиб борилмоқда. Улар 2020 йилги сайлов натижаларини бекор қилишга уринишлар, 2021 йил январида Капитолийга қилинган ҳужум ва собиқ президентнинг Оқ уйни тарк этганидан сўнг махфий ҳужжатлар билан эҳтиётсиз муносабатда бўлиши билан боғлиқ.
Жоржия округи прокурори Трампнинг штат амалдорлари билан 2020 йилги сайловдан кейинги алоқаларини сайлов қонунчилигини бузиш деб ҳисоблаш мумкинми ёки йўқлигини текширишда давом этмоқда.
Ўша йилги сайловлардан сўнг Трамп Жоржия штати давлат котиби Бред Раффенспергерга қўнғироқ қилиб, «Менга шунчаки 11 780 овоз керак», деган. Бу овозлар Трампга асосий штатлардан бирида ғолибликни қўлга киритиш учун керак эди.
Трамп сайловларда фирибгарлик юз берганини даъво қилиб, агар Раффенспергер натижани «қайта кўриб чиқа олса», бундай натижага (11 минг овозга) эришиш мумкинлигини айтган.
«Биз рақамларимиз тўғри эканлигига ишонамиз», дея жавоб берган Раффенспергер Трампга. Ва кейинроқ Жоржиянинг Фултон округи бош прокурори Фанни Уиллис штатдаги эҳтимолий сайлов жиноятлари юзасидан тергов бошлади.
2022 йил ноябр ойида АҚШ Бош прокурори Меррик Гарланд махсус адвокат Жек Смитни Капитолийга ҳужум иши бўйича терговни назорат қилиш вазифасига тайинлади.
Смит аллақачон, Трамп билан бирга 2020 йилги сайлов натижаларига қарши чиқишга уринган етти штатдаги мансабдор шахсларга судга чақирув қоғозлари юборган. Бу тергов доираси кенгайишини англатади.
Смит, шунингдек, Трамп президентликдан кетганидан кейин Мара-Лагодаги мулкида махфий ҳужжатларга қандай муносабатда бўлганини ҳам текширмоқда.
2022 йил июн ойида АҚШ Федерал қидирув бюроси (ФҚБ) ходимлари Трампнинг Флоридадаги мулкига собиқ президентда сақланаётган махфий давлат ҳужжатларини олиб кетиш учун келган. Ўшанда ҳужжатларнинг бир қисми улардан яширилган ва август ойида ўнлаб ФҚБ агентлари Мара-Лагода тинтув ўтказган ва ФҚБ ҳисоботига кўра, махфийлик даражаси энг юқори бўлган ҳужжатлар мавжуд бўлган йигирмадан ортиқ қутиларни мусодара қилган.
Трамп бу ҳужжатларни президентлик муддати тугаганидан кейин сақламаслиги керак бўлган, чунки улар давлатга тегишли эди.
“Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг
