Миср яна тарих ва сирларга тўла замон эшигини очди. Йигирма йиллик узлуксиз таъмирлаш ва илмий тиклаш ишларидан сўнг, фиръавн Аменхотеп IIIнинг мақбараси биринчи марта сайёҳлар учун расман очилди, деб хабар берди Associated Press.
Қадимий тарих ва замонавий фан бирлашган бу лойиҳа Мисрнинг энг машҳур ҳудудларидан бири — Луксор яқинидаги Подшоҳлар водийсида амалга оширилди. Мақбара водийнинг ғарбий қисмида жойлашган бўлиб, у нафақат фиръавннинг асосий дафн хонаси, балки унинг икки рафиқаси — малика Тий ва Ситамунга аталган хоналарни ҳам ўз ичига олади.
Йигирма йил давом этган тиклаш ишларига япон олимлари бошчилигидаги халқаро мутахассислар гуруҳи раҳбарлик қилди. Улар девор расмларини аниқ тозалаш, йиқилиб кетиш хавфи бўлган устунларни мустаҳкамлаш ва минг йиллик фрескаларни қайта тиклаш билан шуғулланишди. Энг қизиғи, олимлар фиръавн ва унинг хотинларининг девордаги тасвирларини ҳам илк ҳолатига яқинлаштиришга муваффақ бўлган.
Миср Қадимий ёдгорликлар олий кенгаши бош котиби Муҳаммад Исмоил таъкидлашича, бу мақбара нафақат архитектура жиҳатидан, балки маданий мерос нуқтаи назаридан ҳам мисли кўрилмаган аҳамиятга эга. “Бу нафақат Аменхотеп III даврини, балки ўша даврнинг дунёқараши ва санъатини ҳам очиб беради”, — деди у.
Аменхотеп III, тарихда “Буюк Аменхотеп” номи билан ҳам машҳур, милоддан аввалги 1390–1350 йилларда ҳукмронлик қилган. Унинг даври Мисрда тинчлик ва фаровонлик юксак босқичга чиққан “алтын аср” сифатида эътироф этилади. Шу сабабли олимлар бу қабрни фақат дафн жойи эмас, балки бутун бир цивилизациянинг ёдгорлик рамзи деб ҳисоблайди.
Таъмирлаш ишлари давомида мутахассислар юзлаб асрлар давомида чанг ва намлик остида қолган нақшин деворлардан янги деталларни очишган. Айниқса, фиръавннинг руҳий сафари ва илоҳий кучлар билан учрашуви акс этган тасвирлар тарихчиларни ҳайратга солди.
Ҳозирда мақбара сайёҳлар учун махсус йўлаклар ва ёритиш тизимлари билан жиҳозланган. Меҳмонлар нафақат деворлардаги ажойиб ранглар уйғунлигидан, балки 3,5 минг йиллик тарих билан юзма-юз келганидан ҳам таъсирланишади.
Туризм соҳаси вакиллари бу очилишни “Мисрнинг янги уйғониш маросими” деб аташмоқда. Уларга кўра, Аменхотеп III мақбарасининг оммага тақдим этилиши мамлакат иқтисоди ва маданий нуфузига янги туртки бериши кутилмоқда.
Шу тариқа, минг йиллар давомида сирли қоронғулик қоплаган фиръавн қабри эндиликда ёруғлик ва илм билан тўлди. Энди у фақат тарихчилар учун эмас, балки бутун инсоният учун очиқ — замон ва маданият туташган муқаддас макон сифатида.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
