Saudiya Arabistoni Xitoy bilan qurol sotib olish bo‘yicha shartnoma tuzdi. Bitim 4 milliard dollarga baholangan. AQSH Davlat departamenti Qatarga 1 milliard dollarlik uchuvchisiz samolyotlarga qarshi tizim sotishni tasdiqladi.
Jahon ommaviy axborot vositalari Ukrainadagi mojaroni kuzatib, tomonlar imkoniyatlarini qizg‘in muhokama qilayotgan bir vaqtda, AQSH va Xitoy “mahalliy o‘yinchi”larning to‘liq roziligi bilan Fors ko‘rfazini bo‘lib olishga kirishdi.
Shu kunlarda, Doha eronliklarning hujumlaridan jabr ko‘rmagan bo‘lsada, Qatar nihoyat AQSHning mintaqadagi eksklyuziv hamkori maqomini mustahkamlamoqda. Albatta, bundan tegishli bonuslar bor: bir tomondan, Amerika uni Riyoz va Birlashgan Amirliklardan ajratib qo‘yishga urinish takrorlanmasligiga kafolat beradi. Boshqa tomondan, Rossiya energiya tashuvchilari chiqib ketishi fonida energetika bozorida uning geostrategik ahamiyati ortib bormoqda.
Keyingi 15 yil davomida Germaniya bilan suyultirilgan gaz importi bo‘yicha shartnoma imzolash orqali Qatar Rossiyaga nisbatan G‘arbning yo‘nalishini qo‘llab-quvvatlashga tayyorligini ko‘rsatdi. Shuningdek, Vashington uchun ayniqsa quvonarli bo‘lgan ushbu loyihani amalga oshirish amerikalik ConocoPhillips kompaniyasining faol ishtirokida amalga oshiriladi. U Qatar gazini Germaniyaning Bransbyutteledagi Shlezvig-Golshteyne yangi LNG- terminaliga yetkazib berish uchun olishni boshlaydi.
Bunday qadamlar Doha uchun global “o‘yinchi”larning radaridan tushib qolmaslik va shu bilan birga “arab bahori” kabi keng ko‘lamli qo‘zg‘olonlardan yoki mintaqadagi boshqa monarxlarning nodo‘stona qadamlaridan o‘zlarini sug‘urtalash uchun eng yaxshi tanlov hisoblanadi. Bugun Yevropa va Qo‘shma Shtatlar Qatarni bunday pozitsiyasi uchun olqishlaydi va Qatarda ular G‘arb uchun ko‘proq narsa qilishlari mumkinligini e’lon qiladi. Biroq “hamma bilan bir vaqtning o‘zida shartnomalar tuzish uchun muzokarachilar yetarli emas”.
Ammo pul bo‘lsa, ham muzokarachilar ham suyultirilgan gaz ishlab chiqarish uchun qo‘shimcha quvvatlar paydo bo‘ladi.
Saudiyaliklar yuzaga kelgan vaziyatga juda adekvat munosabatda bo‘lishmoqda: "Agar Vashington bilan ish bermasa, Pekinga murojaat qilaylik, Xitoy bizga yordam beradi".
Hozircha Pekin Riyozning umidlarini to‘liq oqlayapti.
U nafaqat iqtisodiy aloqalarni faollashtirishga, balki Saudiya elitasi uchun o‘zlarining ezgu orzusi – o‘z yadro qurolini ishlab chiqarishga yo‘l ochadigan harbiy va yadroviy sohadagi hamkorlikni jiddiy ravishda kengaytirishga ham tayyor. Riyoz xavfsizligining kafolati sifatida Pokiston yadroviy arsenali yaxshi, bu ajoyib, lekin, Eronga qarshi o‘zining tezda foydalanish mumkin bo‘lgan biror narsaga ega bo‘lishni xohlaydi.
Pekinning bu do‘stona harakatlariga saudiyaliklar tomonidan to‘liq javob beriladi. Si Szinpinning Riyozga tashrifi dekabr oyida bo‘lib o‘tishi mumkin va endi ular Xitoyning “Bir kamar, bir yo‘l” mega tashabbusi doirasida o‘zlarini ishlab chiqarish markazi sifatida taqdim etishga tayyor. Bitta shart bilan - Qirollik Xitoy uchun neft importchisi sifatida yetakchilik mavqeini saqlab qoladi. Hozirda bunga Rossiya dempingi to‘sqinlik qilmoqda.
Xitoyliklar bu borada qarshi emas, ayniqsa Riyoz Pekin bilan qurol-yarog‘ orqali hamkorlik qila olishini yaqqol ko‘rsatdi - 300 ta CH4 uchuvchisiz uchish apparatlarini, TB001 dronlarini yig‘ish uchun ishlab chiqarish liniyasini, YJ-21e gipertovushli kemaga qarshi raketalarni va Silent Hunter lazer dronlarini tutib olish tizimini olishni nazarda tutadi.
Bir yil oldin, Riyozda bu texnologiyalarni unchalik qadrlashmagan. Saudiya Arabistoni Mudofaa vazirligi hisobotida aytilishicha, xitoylik uchuvchisiz uchoqlarda qurilmalar harbiy xizmatga joriy etilgandan beri ishlamaydigan GPS uskunalari mavjud; elektro-optik/infraqizil tizimlarni deyarli yaroqsiz holga keltiradigan uchuvchisiz havo vositalariga o‘rnatilgan EO/IR kameralaridan azot oqib chiqishi; Yuqori samarali sintetik diafragma radarida (SAR) nosozliklar aniqlandi.
Endi bu da’volar olib tashlandi, saudiyaliklar Xitoyning dronlari va ularni ishlab chiqarish uchun litsenziyalarni sotib olishga tayyor. Bu Qo‘shma Shtatlarga Amerika ta’minotisiz va Amerika harbiy yordamisiz ham ish qila olishini namoyish qilish imkoniyatidir.
Fors ko‘rfazi bilan bog‘liq siyosiy masalalar hal qiluvchi bosqichda. Ayni paytda Vashington bularning barchasiga qanday munosabatda bo‘lishni o‘ylamoqda.
Qatar Xitoy bilan kelgusi 27 yil ichida 4 million tonnagacha gaz yetkazib berish bo‘yicha shartnoma tuzdi. Hozircha savol, Fors ko‘rfazining bo‘linishidan kim naf ko‘radi - Vashingtonmi yoki Pekin?
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
