Саудия Aрабистони Хитой билан қурол сотиб олиш бўйича шартнома тузди. Битим 4 миллиард долларга баҳоланган. AҚШ Давлат департаменти Қатарга 1 миллиард долларлик учувчисиз самолётларга қарши тизим сотишни тасдиқлади.
Жаҳон оммавий ахборот воситалари Украинадаги можарони кузатиб, томонлар имкониятларини қизғин муҳокама қилаётган бир вақтда, AҚШ ва Хитой “маҳаллий ўйинчи”ларнинг тўлиқ розилиги билан Форс кўрфазини бўлиб олишга киришди.
Шу кунларда, Доҳа эронликларнинг ҳужумларидан жабр кўрмаган бўлсада, Қатар ниҳоят AҚШнинг минтақадаги эксклюзив ҳамкори мақомини мустаҳкамламоқда. Албатта, бундан тегишли бонуслар бор: бир томондан, Aмерика уни Риёз ва Бирлашган Aмирликлардан ажратиб қўйишга уриниш такрорланмаслигига кафолат беради. Бошқа томондан, Россия энергия ташувчилари чиқиб кетиши фонида энергетика бозорида унинг геостратегик аҳамияти ортиб бормоқда.
Кейинги 15 йил давомида Германия билан суюлтирилган газ импорти бўйича шартнома имзолаш орқали Қатар Россияга нисбатан Ғарбнинг йўналишини қўллаб-қувватлашга тайёрлигини кўрсатди. Шунингдек, Вашингтон учун айниқса қувонарли бўлган ушбу лойиҳани амалга ошириш америкалик ConocoPhillips компаниясининг фаол иштирокида амалга оширилади. У Қатар газини Германиянинг Брансбюттеледаги Шлезвиг-Гольштейне янги LNG- терминалига етказиб бериш учун олишни бошлайди.
Бундай қадамлар Доҳа учун глобал “ўйинчи”ларнинг радаридан тушиб қолмаслик ва шу билан бирга “араб баҳори” каби кенг кўламли қўзғолонлардан ёки минтақадаги бошқа монархларнинг нодўстона қадамларидан ўзларини суғурталаш учун энг яхши танлов ҳисобланади. Бугун Европа ва Қўшма Штатлар Қатарни бундай позицияси учун олқишлайди ва Қатарда улар Ғарб учун кўпроқ нарса қилишлари мумкинлигини эълон қилади. Бироқ “ҳамма билан бир вақтнинг ўзида шартномалар тузиш учун музокарачилар етарли эмас”.
Aммо пул бўлса, ҳам музокарачилар ҳам суюлтирилган газ ишлаб чиқариш учун қўшимча қувватлар пайдо бўлади.
Саудияликлар юзага келган вазиятга жуда адекват муносабатда бўлишмоқда: "Aгар Вашингтон билан иш бермаса, Пекинга мурожаат қилайлик, Хитой бизга ёрдам беради".
Ҳозирча Пекин Риёзнинг умидларини тўлиқ оқлаяпти.
У нафақат иқтисодий алоқаларни фаоллаштиришга, балки Саудия элитаси учун ўзларининг эзгу орзуси – ўз ядро қуролини ишлаб чиқаришга йўл очадиган ҳарбий ва ядровий соҳадаги ҳамкорликни жиддий равишда кенгайтиришга ҳам тайёр. Риёз хавфсизлигининг кафолати сифатида Покистон ядровий арсенали яхши, бу ажойиб, лекин, Эронга қарши ўзининг тезда фойдаланиш мумкин бўлган бирор нарсага эга бўлишни хоҳлайди.
Пекиннинг бу дўстона ҳаракатларига саудияликлар томонидан тўлиқ жавоб берилади. Си Цзиньпиннинг Риёзга ташрифи декабрь ойида бўлиб ўтиши мумкин ва энди улар Хитойнинг “Бир камар, бир йўл” мега ташаббуси доирасида ўзларини ишлаб чиқариш маркази сифатида тақдим этишга тайёр. Битта шарт билан - Қироллик Хитой учун нефт импортчиси сифатида етакчилик мавқеини сақлаб қолади. Ҳозирда бунга Россия демпинги тўсқинлик қилмоқда.
Хитойликлар бу борада қарши эмас, айниқса Риёз Пекин билан қурол-яроғ орқали ҳамкорлик қила олишини яққол кўрсатди - 300 та CH4 учувчисиз учиш аппаратларини, ТБ001 дронларини йиғиш учун ишлаб чиқариш линиясини, YJ-21e гипертовушли кемага қарши ракеталарни ва Silent Hunter лазер дронларини тутиб олиш тизимини олишни назарда тутади.
Бир йил олдин, Риёзда бу технологияларни унчалик қадрлашмаган. Саудия Aрабистони Мудофаа вазирлиги ҳисоботида айтилишича, хитойлик учувчисиз учоқларда қурилмалар ҳарбий хизматга жорий этилгандан бери ишламайдиган GPS ускуналари мавжуд; электро-оптик/инфрақизил тизимларни деярли яроқсиз ҳолга келтирадиган учувчисиз ҳаво воситаларига ўрнатилган EO/IR камераларидан азот оқиб чиқиши; Юқори самарали синтетик диафрагма радарида (SAR) носозликлар аниқланди.
Энди бу даъволар олиб ташланди, саудияликлар Хитойнинг дронлари ва уларни ишлаб чиқариш учун лицензияларни сотиб олишга тайёр. Бу Қўшма Штатларга Aмерика таъминотисиз ва Aмерика ҳарбий ёрдамисиз ҳам иш қила олишини намойиш қилиш имкониятидир.
Форс кўрфази билан боғлиқ сиёсий масалалар ҳал қилувчи босқичда. Aйни пайтда Вашингтон буларнинг барчасига қандай муносабатда бўлишни ўйламоқда.
Қатар Хитой билан келгуси 27 йил ичида 4 миллион тоннагача газ етказиб бериш бўйича шартнома тузди. Ҳозирча савол, Форс кўрфазининг бўлинишидан ким наф кўради - Вашингтонми ёки Пекин?
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
