Расмий Исроил ҳисоботлари шуни кўрсатдики, яқинда Тел-Авив билан муносабатларни нормаллаштирган давлатлар ("Иброҳим келишуви" деб аталадиган шартномага қўшилган давлатлар) Исроил ҳарбий экспортининг чорак қисмини сотиб олган ва бу 2022 йилда тарихдаги энг юқори даражага етган.
Ра’й ал-Ёвм ёзганидек, араб давлатлари нима учун қуроллантирилмоқда, агар Исроил энди душман эмас деб ҳисобланса, улар бу қуролларни қандай ва кимга қарши қўллайдилар? – деган савол туғилади.
Нашрнинг ёзишича, Тел-Авив бу келишувларни эълон қилганидан сўнг араб мамлакатлари нормаллашув Фаластин халқи манфаатларига мос келади, деган иккиюзламачиликни бас қилиши керак бўлади. Гапнинг индаллосини айтганда, расмий нормаллаштириш тинч йўлни илгари сурмаган ва сурмайди ҳам. Бунинг ўрнига у Исроилни Фаластин халқига нисбатан кўпроқ муросасизлик ва такаббурлик қилишга ва нафратланишга ундайди.
Ҳақиқат шуки, араб давлатлари бу борада раддия бермагунича, Тел-Авив нафақат нормаллаштириш жараёнини олға силжитишга муваффақ бўлган, балки манфаатдор мамлакатларни Исроил қуроллари бўйича келишувларга ҳам жалб қила олганини кўрсатади.
Шу муносабат билан иккинчи савол туғилади: Агар Исроил ҳукумати минтақадаги барча давлатлар ўртасида ҳарбий устунликка интилаётган бўлса, нега арабларни қуроллантирмоқда?
Тел-Авивнинг бу қадамининг энг муҳим ва асосий сценарийси шундаки, Исроилнинг арабларнинг жиққа-мушт бўлишларини ва Ямандан тортиб, Судан, Ливия ва Сурияга қадар дунё гувоҳ бўлаётган қонли курашнинг давом этишини таъминлаш истагидир.
Рақамлар Исроил қурол сотиш бўйича рекорд даражадаги сумма --12,5 миллиард доллар ишлаб олганини кўрсатмоқда, унинг чорак қисми "Иброҳим келишуви"га қўшилган араб мамлакатларига тўғри келди. Исроил Мудофаа вазирлигининг айтишича, ҳар тўртинчи битим учувчисиз учар тизимлар билан боғлиқ бўлиб, ракеталар ва ҳаво мудофаа тизимлари умумий экспортнинг 19 фоизини ташкил қилади.
Бундай шароитда Тел-Авив Саудия-Эрон муносабатларининг минтақавий ҳамкорлик ва интеграция босқичига чиқишига йўл қўймаслик учун бор кучини аямаслиги аниқ. Зеро бу икки давлат муносабатларининг нормаллашиши мавжуд можароларни босқичма-босқич тугатиш ва Ямандаги бемаъни урушга барҳам бериш учун йўл очиши мумкин. Бу эса Исроил манфаатларига тўғри келмайди.
Катта эҳтимол билан, Исроил аллақачон Фаластин президенти Маҳмуд Аббоснинг Хитойга ташрифини йўққа чиқаришга ҳаракат қилмоқда ва Американинг Яқин Шарқ сиёсий оламидаги мутлоқ монопол мавқеига соя соладиган барча омилларни бартараф этиш учун Хитойни Яқин Шарқда воситачилик қилиш бўйича ҳар қандай ташаббуслардан воз кечишга мажбурламоқчи.
“Замин” янгиликларини “Twitter”да кузатиб боринг
