Россияда кадрлар учун жавобгарлик: Дрон зарбасини тасвирлаш ҳам хавфли!

Сўнгги йилларда Украина–Россия уруши фонида ахборот соҳасидаги тартиблар янада кучайди. Хусусан, Россия ҳудудларида Украина дронлари ҳужумлари оқибатлари акс этган фото ва видеоматериалларни тарқатиш борасида жиддий чекловлар жорий этилди. «Коммерсант» нашрининг ёзишича, 2024 йилдан буён 10 дан зиёд ҳудудда бундай ахборотларни эълон қилиш маъмурий жавобгарликка олиб келиши мумкин.

Қалинка ва Туладаги амалиёт: биринчи жарималар ва қонунбузарлар

Калуга ва Тула вилоятлари бу қонунларни амалда татбиқ этган биринчи ҳудудлар сифатида қайд этилмоқда. Калуга вилоятида июн ойи бошигача 42 та маъмурий ҳуқуқбузарлик протоколи расмийлаштирилган. Уларнинг асосий қисми дрон ҳужумлари оқибатларини телефонига олиб, ижтимоий тармоқларда тарқатган маҳаллий фуқароларга нисбатан тузилган.

Шунингдек, «Калуга областида маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисида»ги янги қонун асосида жисмоний шахсларга 3-4 минг рубл, мансабдор шахсларга 30-40 минг, юридик шахсларга эса 80-100 минг рубл миқдорида жарима белгиланган. Такроран содир этилган ҳолатларда эса жарималар янада оширилади – фуқароларга 5 минг рублгача, компанияларга эса 200 минг рублгача.

Қизиқарлиси, бу чекловлар ортидаги асл мақсад — ҳужумлар ҳақидаги тасвирларни тарқатиш орқали Украина разведкасининг аниқ маълумотларга эга бўлиш эҳтимолини йўққа чиқариш. Шу боис, хатто ижтимоий тармоқлардаги изоҳлар ҳам маъмурий ишга сабаб бўлган ҳолатлар кузатилган.

Ҳар бир расм жиноий оқибатларга сабаб бўлиши мумкин

Тула вилоятида ҳам шу каби қонунбузарлик қайд этилди. 2025 йилнинг январ ойида Алексин шаҳрига қилинган дрон ҳужумини видеога олган ва телеграм-каналида тарқатган шахсга 25 минг рубл миқдорида жарима тайинланди.

Ҳозирча бу вилоятда ягона ҳолат ҳисобланса-да, бу бошқа ҳудудлар учун сигнал сифатида хизмат қилмоқда.

Жойлардаги вазият: чекловлар бор, лекин амалда татбиқ этилмаган

Қатор бошқа регионлар — Адигей, Курск, Волгоград, Калмиқия, Твер, Санкт-Петербург, Владимир ва бошқаларда ҳам шунга ўхшаш чекловлар жорий этилган, аммо ҳалигача ҳеч ким жазоланмаган. Расмийлар буни икки сабаб билан изоҳлашади: биринчиси — аҳоли эҳтиёткор бўлиб қолган, иккинчиси — ҳозирча қонун янги татбиқ этилаётгани учун жиддий муаммолар келиб чиқмаган.

Курск вилояти мисолида, аҳоли ҳарбий объектлар жойлашган аниқ манзиллар акс этган тасвирларни жойлашдан қўрқади, чунки жазо муқаррарлигини тушуниб етган.

Федерал даражада эса тақиқ йўқ... ҳозирча

Айтиш жоизки, Россия миқёсида умумфедерал қонун ҳозирча қабул қилинмаган. Аммо 2023 йилнинг август ойида Москвага қилинган дрон ҳужумидан кейин Қрим давлат кенгаши томонидан таклиф қилинган қонун лойиҳасида фақатгина жарима эмас, балки уч йилгача озодликдан маҳрум этиш ҳам назарда тутилган эди. Ушбу лойиҳа Давлат думасига киритилмади. Бунинг сабаби — Кремль ахборот эркинлиги билан миллий хавфсизлик ўртасидаги мувозанатни сақлаш керак, деб ҳисоблаган.

Хулоса: ахборот — янги майдон

Россия–Украина уруши фонида ахборот алмашинуви янада назорат остига олиняпти. Битта фото ёки видеонинг оммага чиқиши бутун бир ҳарбий операция натижасига таъсир қилиши мумкин бўлган бу даврда, ҳар бир кадр фақат журналистик эмас, балки стратегик аҳамиятга ҳам эга. Мамлакат ичидаги қонунчилик шунга мос равишда шаклланмоқда. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!