Global iqlim o‘zgarishi faqat yozdagi issiq kunlar yoki yer yuzasidagi muzliklarning erishi bilan cheklanib qolmayapti. Endi u har bir insonning tinch uyqusini ham jiddiy tahdid ostiga qo‘ymoqda. Avstraliyaning Flinders universiteti olimlari tomonidan olib borilgan so‘nggi tadqiqot bu haqda jiddiy tashvish uyg‘otmoqda.
Uyqu sohasidagi yetakchi mutaxassis Bastien Leshat boshchiligidagi guruh 41 ta mamlakatdan 116 ming nafar insonning to‘shak ostiga o‘rnatilgan sensorlar orqali to‘plangan ma’lumotlarni tahlil qildi. Ushbu global tadqiqot “obstruktiv uyqu apnoesi” deb ataluvchi nafas to‘xtashi holatlari tungi haroratning ko‘tarilishi bilan bevosita bog‘liq ekanini aniq ko‘rsatdi.
+27 daraja — xavfli chegara
Aniqlangan natijalarga ko‘ra, tundagi harorat +27 darajadan oshganda odamlarda uyqu paytidagi nafas to‘xtashi holatlari salqin kechalarga nisbatan 45 foizga ko‘p kuzatilgan. Bu og‘ir va o‘ta xavfli uyqu buzilishi bo‘lib, inson organizmiga kechayu kunduz zarar keltirishi mumkin.
Faqat 2023 yilning o‘zida anomal issiqlik tufayli uyqudagi nafas to‘xtashi 29 mamlakatda umumiy hisobda 785 ming yilga teng sog‘lom hayotni yo‘qqa chiqargan. Bu nafaqat shaxsiy salomatlik, balki global iqtisodiyotga ham ta’sir ko‘rsatdi — ish unumdorligining pasayishi butun dunyo bo‘ylab taxminan 30 milliard dollar iqtisodiy zarar keltirgan.
Sanoat davridan 1,8 daraja yuqori — yana uch baravar xavf
Tahlilchilar agar global harorat sanoat davridan oldingi ko‘rsatkichlarga nisbatan yana 1,8 darajaga ko‘tarilsa, uyqu bilan bog‘liq sog‘liq muammolari ikki baravar, 2100 yilga borib esa uch baravarga oshib ketishini bashorat qilmoqda.
Yevropada kuchli ta’sir — sovitish imkoniyati cheklangan
Tadqiqot natijalari mintaqalar o‘rtasida farqlar ham borligini ko‘rsatdi. Masalan, Yevropa davlatlarida konditsionerlar kamroq tarqalganligi tufayli issiq tundagi uyqu apnoesi holatlari AQSH yoki Avstraliyaga qaraganda keskin ko‘proq qayd etilgan. Leshat bunday holatni sovitish texnologiyalariga yetarlicha yetishmovchilik bilan bog‘lamoqda.
Hatto uyqusi mukammal bo‘lgan insonlar ham issiq kechalarda sifatsiz uyqudan shikoyat qilmoqda. “One Earth” jurnalida chop etilgan FitBit ma’lumotlariga ko‘ra, issiq tunda odamlar kech uxlash, erta uyg‘onish va to‘liq dam olmaslik kabi muammolarni ko‘proq boshdan kechirmoqda.
AHI indeksi va jiddiy xavf
Uyqu apnoesining og‘irligi AHI (Apnoe-gipopnoe indeksi) bilan baholanadi. Bu indeks 30 dan yuqori bo‘lsa, holat og‘ir deb hisoblanadi. Shu holatlarning 45 foizga ko‘payishi esa odamlar hayoti uchun yanada katta xavflarni keltirib chiqaradi.
Oddiy, ammo hayotiy yechimlar
Olimlar global isishga qarshi kurashishni nafaqat ekologiya, balki inson salomatligi uchun ham muhim vazifa sifatida ko‘rishmoqda. Uyqu sifatini saqlab qolish uchun ventilyatorlar, konditsionerlar va salqin to‘shaklar tavsiya etilmoqda. Biroq dunyo bo‘ylab bunday imkoniyatga ega bo‘lmagan millionlab insonlar uchun bu muammo yaqin kelajakda juda og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Shuningdek, Xitoydagi tadqiqotlar shunday xulosaga keldiki, tundagi harorat atigi 1 darajaga ko‘tarilsa, odamlar o‘rtacha hisobda kuniga 10 daqiqa uyqudan qurbon bo‘lishadi.
Xulosa: issiqlik faqat iqlim muammosi emas — uyqusizlik ofati hamdir. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosing Mavzuga oid yangiliklar
