Ukrainadagi urushni to‘xtatish bo‘yicha “Amerikaning tinchlik rejasi” atrofidagi shov-shuv bugun siyosiy sahnani yana titratdi. Jurnalistik ma’lumotlarga ko‘ra, Vashington va Moskva Ukraina taqdirini yashirin muzokaralarda muhokama qilgani haqida xabarlar tarqalishi Zelenskiyning Anqarada Stiv Uitkoff bilan bo‘lishi kerak bo‘lgan uchrashuvi kutilmaganda bekor qilinganidan keyin avj oldi.
Axios ta’kidlashicha, muloqotning asosiy mavzusi Donald Tramp tomonidan tayyorlangan tinchlik konsepsiyasi bo‘lishi kerak edi. Biroq Zelenskiy Turkiyaga mutlaqo o‘zga yondashuv — Yevropa bilan birgalikda ishlab chiqqan Kiyev pozitsiyasi bilan keldi.
Yashirin hujjat va u ortidagi ikki shaxs
Keyin NBC News yana bir portlashli ma’lumot tarqatdi: Oq uy go‘yoki 28 banddan iborat “tinchlik formulasi”ni ma’qullagan, uni Tramp ma’muriyatidagi amaldorlar Stiv Uitkoff boshchiligida, Rossiya rasmiysi Kirill Dmitriyev bilan maslahatlashgan holda tayyorlagan.
Hujjatning mazmuni Ukraina uchun deyarli maqbul emas:
• Donbassning to‘liq Rossiyaga o‘tishi
• Ukraina armiyasining yarmigacha qisqartilishi
• Qator qurollardan voz kechish
• Rus tilini rasman davlat maqomiga chiqarish
Financial Times manbasiga ko‘ra, reja Kiyevga yetkazilgan va Ukrainaning pozitsiyasi aniq: bunday shartlar qabul qilib bo‘lmaydi.
Zelenskiy: “Tinchlik faqat hamkorlar bilan kelishilgan holda bo‘ladi”
18 noyabrda Erdo‘g‘an bilan bahsdan so‘ng Zelenskiy X tarmog‘ida qat’iy bayonot berdi. Unga ko‘ra, tinchlikka olib boruvchi har qanday format hamkorlar bilan muvofiqlashtirilgan, uzoq muddatli va haqiqiy xavfsizlikni ta’minlovchi bo‘lishi kerak.
Ortidan Den Driskoll boshchiligidagi AQSH harbiy delegatsiyasi Kiyevga yetib keldi. Ukraina OAVi delegatsiya Zelenskiyni Tramp ma’qullagan rejaga ko‘ndirishga urinishi mumkinligini taxmin qildi. Biroq uchrashuvdan keyin Zelenskiy ma’muriyati hech qanday taslim bo‘lish holati yo‘qligini bildirib, “urushga munosib yakun yasash” uchun bandlar ustida ishlashga kelishilganini ma’lum qildi.
Kiyevda xavotir: “Bu — kapitulyatsiya rejasi”
Ukrainaning yetakchi siyosatchilari hujjat mazmunini Rossiyaning avvaldan aytgan talablarining ayni takrori deb baholamoqda.
PASE deputati Aleksey Goncharenko DW’ga shunday dedi:
“Rossiya Ukraina armiyasini qisqartirishni istayapti — bu keyingi hujum uchun yo‘l ochish degani.”
Uning fikricha, energetika sohasidagi korrupsiya mojarosi Zelenskiy mavqeini zaiflatgan, ammo har qanday kelishuvni faqat prezident emas, butun Ukraina jamiyati ma’qullashi mumkin.
“Tinchlik rejasi” ortida real maqsad — Ukraina jamiyatini sinovdan o‘tkazish
Arseniy Yatsenyuk bu hujjatni “Ukrainaning asta-sekin taslim bo‘lish ssenariysi” deb atadi. Uning ta’kidlashicha, hozir muhokama qilinayotgan bandlar avgust oyida Alyaskadagi Putin–Tramp muloqotida tilga olingan pozitsiyalarning aynan o‘zi.
Irina Gerashchenko esa bu rejani OAVga chiqarish Ukraina jamiyatining charchoq va tayyorlik darajasini tekshirishga qaratilgan psixologiyaviy test ekanini ta’kidladi.
Ekspertlar: “Bu hali muzokara emas — muzokara haqida gap”
Siyosatshunos Aleksandr Krayevga ko‘ra, AQSH hozir Ukrainaga bosim o‘tkazishga tayyor emas, chunki bunday qadam Yevropa bilan munosabatlarga zarba bo‘ladi. Uning fikricha, bu hujjatda eng asosiy nuqson — u avval Tramp aytgan otashkesimga olib kelmasligi.
Ukrainaning AQSHdagi sobiq elchisi Valeriy Chaliy ham hujjatni “Uitkoff–Dmitriyev loyihasi, xo‘p-desang ham amalga oshmaydigan variant” deb baholadi. Unga ko‘ra, bu — kelajakdagi real muzokaralar chegarasini belgilash uchun tashlangan ilk signal.
Rossiyaning info-hujumi kuchaygan
Ekspert Valeriy Pekar fikricha, bunday “tinchlik rejalari”ning ommaga tarqatilishi Rossiyaning Ukraina jamiyatini axborot va ruhiy bosim ostida zaiflashtirish strategiyasining bir qismi.
“Agar jamiyat hukumat hech qachon qabul qilmaydigan shartlarga imzo chekmasligiga ishonganida, bu qadar xavotir bo‘lmasdi”, — deydi Pekar.
Xulosa: Asosiy savol – muzokara qayerda va kim bilan bo‘ladi?
Yevropa ishtirokisiz hech qanday reja ish bermaydi. Ukraina mag‘lubiyati Trampga siyosiy plyus emas — minus keltiradi. Amerika jamiyatida Ukrainaga hali ham kuchli qo‘llab-quvvatlash bor.
Shu bois hozirgi bosqich — real muzokara emas, balki muzokaralar uchun maydonni sinovdan o‘tkazish jarayoni.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
