Ukrainada asirga olingan rus askarining singlisi bilan suhbat

^{Olga Dyachuk
Foto: Arden Arkman / «Novaya»}
26 fevral kuni ijtimoiy tarmoqlarda Ukrainada tinch aholi tomonidan asirga olingan 27 yoshli rus askari Roman Bugantsov soʻroq qilinayotgani aks etgan video tarqalgandi. Odamlar qurshovida dahshatga tushib, boshini changallab olgan Roman oʻzini tanishtiradi va Belgoroddagi buvisining yashash joyini aytadi. «Novaya gazeta» nashrining maxsus muxbiri Ilya Azar Belgoroddan 17 kilometr uzoqlikdagi Komsomolskiy qishlogʻida Bugantsovning singlisi Olga Dyachuk bilan suhbatlashdi. «Daryo» esa bu suhbatni oʻzbek tiliga tarjima qildi.

— Mudofaa vazirligidan kimdir siz bilan aloqaga chiqdimi?
— Yoʻq, men faqat internetdagi ma'lumotlardangina xabardorman, hech kim aloqaga chiqmadi, hozircha hech nima ma'lum emas. U bobom va buvimning qoʻlida katta boʻlgan, buvim hozir Moskvadan bu yoqqa kelyapti.

Roman — koʻngli ochiq mehribon yigit. U kikboksing bilan shugʻullangan, sport ustaligiga nomzod edi. Keyin harbiy xizmatga borgan, undan soʻng bir muddat Voronejdagi institutda tahsil olgan, lekin 2015 yilda oʻqishini tashlab, shartnoma tuzgan va Moskvaga koʻchib oʻtgan. U butun hayotini harbiy xizmat bilan bogʻlashni istardi. Moskvada xotini, bolasi bor, bu erda esa uni hamma rahmdil va kerak paytda hammani himoya qiladigan yaxshi yigit sifatida taniydi.

— Lekin siz uning Ukrainaga yuborilganini bilarmidingiz?
— Yoʻq, u shunchaki xizmat safariga ketayotganini aytgan. Hech qaysi qarindoshimiz uning Ukrainaga ketganini bilmasdi. Qaysi shahardaligi va qaerga ketayotgani haqida hech nima demagan.

Qoʻrqyapman. Kunim dori ichish bilan oʻtyapti, bu xabarni qabul qilish men uchun juda ogʻir. Ahvoli nima kechishi, uni nima qilishlari, nega olib ketishgani noma'lum.

— 24 fevral kuni Ukrainada boshlangan voqea haqida u bilan suhbatlashganmidingiz?
— Yoʻq, fevralda u bilan gaplashmadik. Ukam bu vaqtda allaqachon xizmat safarida edi. Uni oʻshandayoq Ukrainaga oʻtkazib yuborgan boʻlishsa kerak. Biz boshqa-boshqa shaharlarda yashardik. Men bu erga kechagina Stariy Oskoldan koʻchib keldim, shu erdan ish topdim (Dyachuk — iqtisodchi-hisobchi), u esa Moskvada yashaydi. Biz kam koʻrishamiz, suhbat esa uning ishi haqida ketmaydi, faqat yuzaki gaplar. U hech qachon aniq bir narsa aytmagan.

— Urushga qanday munosabatdasiz?
— Neytral munosabatdaman, bunday narsalarni tushunmayman, aralashmayman. Bu haqida oʻylashning oʻzi dahshat, shu sababli yangiliklarni koʻp tomosha qilmayman, tafsilotlariga qiziqmayman. Ilgari internet xabarlarini ham oʻqimay oʻtkazib yuborardim, hozir esa barcha yangiliklar va internetni koʻzdan qochirmayapman — ukam haqida qandaydir yangilik boʻlib qolar. Tanishlarim qoʻngʻiroq qilib, u yoqda nimalar sodir boʻlayotgani haqida aytadi. Men bu borada betarafman.

— Lekin qanday qilib harbiy harakatlarga betaraf boʻlish mumkin?
— Boshqa qanday munosabatda boʻlishim kerak? Ukrainada qarindoshlarim bor, dadam va u tomondan koʻp qarindoshlarim oʻsha erda yashaydi. Toʻgʻri, ular bilan 12 yildan beri aloqa qilmaymiz.

Ular (ukrainaliklar) ham biz kabi odam, muammoni boshqacha hal qilishning imkoni yoʻq edi, deb oʻylamayman. Hozir menga juda ogʻir, chunki ukam shunday ahvolga tushib qoldi, buni hech kimga ravo koʻrmayman. Ukam soʻroq qilingan video ostidagi izohlarni oʻqidim, uni umuman tanimaydigan odamlar ogʻziga kelganini aytib yotibdi. Ukamdan tashqari, qoʻlga tushgan yana koʻplab yigitlar bor, ularning qarindoshlari ham men kabi hammasini oʻqib oʻtiradi.

Hozir ukamni asirga olgan kishilarga nisbatan salbiy munosabatdaman. Uni harbiylar emas, balki oddiy fuqarolar asirga olgan. Tinch aholi nima uchun bunday qilganini tushunmayman. Ukam va u kabilar harbiy ekanini, u yoqqa oʻz ixtiyori bilan bormaganini, buyruqni bajarishga majbur ekanini, chunki bunday narsalarni rad qilib boʻlmasligini, nahotki, ular tushunmasa? Shusiz ham u yuragini hovuchlab oʻtirgan boʻlsa-da, bosim oʻtkazib, har tomondan haqorat yogʻdirishyapti. Axir ular qandaydir oʻn daqiqada nimalar yuz berishi mumkinligini bilmaydi-ku.

— Har kimning oʻz haqiqati bor. Yurtiga boshqa mamlakatdan qoʻshin tortib kirilgan, portlashlar va otishmalar ichida qolgan odamlar oʻrniga oʻzingizni qoʻyib koʻring. Ular oʻz vatanini himoya qilishga urinishi tabiiy.
— Buni tushunaman, lekin baribir bunday qilish aqldan emas, ular toʻgʻri ish qilgan, deb oʻylamayman. Ukam hech kimni oʻldirmagan, u snayper emas, aloqachi boʻlgan, shunchaki bir aholi punktidan boshqasiga oʻtgan. Ular hech kimga va hech qaerga hujum qilish niyatida boʻlmagan. Asirlar u erga nima maqsadda borgani bilan hech kimning ishi yoʻq (videotasvirda Bugantsovdan qayoqqa ketayotgani haqida soʻralganda u benzovozlarni olib ketayotganini aytadi).

— Yoʻqotishlar, albatta, bor, lekin Mudofaa vazirligi hali ham buni tan olmayapti.
— Albatta, kattagina yoʻqotishlar boʻlyapti. Hech kim haqiqatni aytmayapti. Aytsa, odamlar vahimaga tushib qoladi, chunki odamlar hozir bizning hamma narsaga qodir, qudratli va engilmas davlat ekanimizga mutlaqo shubha qilmaydi.

Ukraina magʻlub boʻladi va qoʻlga olinadi, deb oʻylaydi ular. Lekin Ukrainada ham odamlar yashaydi, ular ham kurashmoqda, Rossiyada ham yoʻqotishlar boʻlishi tabiiy. Ular haqida gapirilmasa, bu ularning yoʻqligini anglatmaydi.

Televizorda koʻrsatilayotgan yangiliklarning yarmi — uydirma yoki yuzaki narsalar. Bularning barchasi odamlar ichiga vahima solmaslik uchun qilinmoqda, chunki ular allaqachon vahimaga tushib boʻlgan. Odamlar qandaydir gʻalati, tushunish qiyin boʻlgan ishlarni qilyapti: yoqilgʻi gʻamlagan, pul echib olgan, qayoqqadir ketayotgan. Bu erdan uzoqroq joyda yashaydigan yaqinlaring boʻlsa, oʻshalar bilan birga vaziyat oʻnglanishini kutish yaxshidir, balki.

— 2014 yildan soʻng siz yoki Roman Ukrainaga qanday munosabatda boʻlgansiz?
— U bilan bunday mavzularda gaplashmasdik, men esa buni siyosatchilar ishi deb hisoblayman. Ochigʻi, shaxsan menga Qrim kimga tegishli ekani ahamiyatsiz. Lekin tepada bir parcha er uchun boshqalarni qurbon qilishdan toymaydigan odamlar bor. Negadir ularning oʻzi jang qilishga bormaydi, bir erda oʻtirib, buyruqlar oʻylab topadi, qarorlar qabul qiladi, odamlarni ajal komiga yuboradi.

Shu bilan birga, ular oʻz qilmishini tan olmaydi, ularning qarindoshlari ham biz kabi ojiz, yaqinlariga nimalar boʻlayotganidan mutlaqo bexabar.

Tushunaman, Rossiya — mening vatanim, shu mamlakat fuqarosi ekanligimni bilaman. Lekin bizning mamlakat ham Ukraina qilayotgan ishni qilyapti. Ular jangovar harakatlarni toʻxtatmayapti va hech qanday kelishuvga koʻnmayapti. Ular ham xuddi shunday yoʻl tutmoqda va men Ukraina va Rossiyaga turlicha munosabatda boʻla olmayman. Ular odamlarni qandaydir tushunarsiz sabablar bilan oʻlimga yubormoqda. Odamlarimiz nima uchun u erda yurganining aniq sababi bormi?

— Putin Ukrainani harbiylar va fashistlardan ozod qilmoqchi ekanini aytgan.
— Ukrainani «ozod qilaman» deb, hali hayotni koʻrmagan, na oilasi, na farzandi boʻlgan yosh yigitlar yoki uyida oilasi kutayotgan kishilar halok boʻlmoqda. Ular qaytib kelmaydi, chunki buyruq berishdan boshqasiga yaramaydigan kimdir mamlakatni ozod qilmoqchi. Bunday boʻlmasligi kerak, menimcha. Bu adolatdan emas. Hozir unda, menimcha, murojaatimni koʻrish imkoniyati yoʻq (Dyachuk videomurojaat yozish taklifini rad qildi). Xalq esa urushni xohlamagandi, ular (askarlar) ham jang qilishni istamagan, ularning fikri bilan hech kim qiziqmagan, shunchaki joʻnatib yuborishgan.

Mayskiydan uncha uzoq boʻlmagan Komsomolskiyda vaziyat tinchmi, degan savolga Dyachuk ijobiy javob berdi. Komsomolskiyda snaryad qulashidan bir bola jabrlangan va beshta bino jiddiy zarar koʻrgan. Biroq men pod'ezddan chiqqanimdan soʻng uch daqiqa oʻtib, uzoqdan artilleriyaning boʻgʻiq ovozi eshitildi va u yashayotgan uyning qoq tepasidan harbiylar vertolyoti pastlab uchib oʻtdi. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring