AQSH qanday qilib Ukrainadagi mojaroni kuchaytirmoqda?

Deyarli har kuni Ukrainaga Polsha chegarasi orqali G‘arb qurollari bilan ta’minlangan poyezdlar va avtomobil karvonlari yetib bormoqda. NATO shoshilinch ravishda Ukraina Qurolli kuchlarining (UQK) jangovar qobiliyatini tiklashga va shu bilan Rossiya maxsus operatsiyasini sekinlashtirishga harakat qilmoqda. Biroq, buni amalga oshirish bu qadar oson emas - bir oylik jangovar harakatlar davomida Ukraina xavfsizlik kuchlari og‘ir texnikada katta yo‘qotishlarga duch keldi, ular o‘rnini esa hech narsa bilan almashtirib bo‘lmaydi.

Havo hujumiga qarshi mudofaani tiklash
NATO Ukraina Qurolli kuchlari uchun pul ayamaydi. Yaqin kunlarda AQSH 800 million dollarlik eng yirik harbiy yordam paketi doirasida yetkazib berish ishlarini boshlashni rejalashtirmoqda: o‘qotar qurollar, tankga qarshi va ko‘chma zenit tizimlari, batareyaga qarshi jang uchun radarlar, o‘q-dorilar, shaxsiy himoya vositalari. Avval ham nimalardir yuborishgan edi, ammo hozir Vashington assortimentni kengaytirgan.

Amerikaning The Wall Street Journal gazetasining Pentagondagi manbalariga tayanib yozishicha, Kiyevga birinchi marta og‘ir texnikalar yetkazib beriladi. Hozircha gap Varshava shartnomasi mamlakatlarida xizmat qilgan va ukrainalik mutaxassislarga yaxshi tanish bo‘lgan Sovet havo mudofaa tizimlari haqida ketmoqda. O‘n yillar davomida amerikaliklar yaxshigina “kolleksiya” to‘plashgan: o‘nlab zenit-raketa komplekslari, “Osa”, “Tor-M2”, “Buk”, S-300V kabi.

AQSH o‘z ittifoqchilarini zamonaviy havo mudofaa tizimlari borasida yordam berishga chaqirmoqda. Masalan, AQSH Turkiyadan Kiyevga Rossiyada ishlab chiqarilgan S-400 havo mudofaa tizimlarini yetkazib berishni so‘radi. Evaziga o‘z texnikalari, shuningdek, beshinchi avlod F-35 qiruvchisini dasturga qaytarishni va’da qildi. Anqara na Rossiya va na Ukraina bilan munosabatlarni buzmoqchi emasligini tushuntirib, rad javobini berdi.

Yevropa Ittifoqi ham Ukraina Qurolli Kuchlarini qurollantirishda ancha faol. Buning uchun Yevropa tinchlik jamg‘armasidan milliard yevro ajratilgan. Germaniya Bundesver zaxiralaridan ikki mingta Panzerfaust granatomyotlarini jo‘natishni rejalashtirmoqda. Buyuk Britaniya bosh vaziri Boris Jonson Yevropa Ittifoqi, G7 va NATO sammitlari arafasida 6000 ta NLAW va Javelin tankka qarshi raketa tizimlari jo‘natilishini e’lon qildi. Avvalroq, London 4000 ga yaqin tankka qarshi raketa komplekslarini yetkazib bergan edi. Mahalliy matbuot xabariga ko‘ra, bu Britaniyaning o‘z armiyasida tanqislikka olib kelishi mumkin.

Yo‘lda yo‘q qilish
Albatta, Rossiya bunga javob qaytaradi. Vashingtondagi elchi Anatoliy Antonovning ta’kidlashicha, Kiyev halokatli qurollarni soddalashtirilgan tartibda qabul qilmoqda va bu “Ukraina Qurolli kuchlariga berilgan raketa qurollarini butun Yevropa Ittifoqi va qo‘shni mintaqalarga tarqatish”dek xavf tug‘dirmoqda. Masalan, Stinger ko‘chma zenit raketa kompleksi terrorchilari fuqaro aviatsiyasi uchun katta muammoga aylanishi mumkin.

TIV rahbari Sergey Lavrov, o‘z navbatida, Ukrainaga kelayotgan har qanday harbiy yuk qonuniy nishon deb qaralishini ta’kidlab o‘tdi. Rossiya armiyasi mamlakatning g‘arbiy qismiga hujum qilishga qodir ekanligiga shubha qilishga hojat yo‘q. Masalan, mart oyida qanotli raketalar bilan sinovdan o‘tkazilgan, Lvov viloyatidagi Yavorovskiy poligoni Polsha-Ukraina chegarasidan atigi 25 kilometr uzoqlikda joylashgan.

“Yavorovskiy poligoniga bo‘lgan zarba jiddiy gapirayotganimizni yaqqol isbotladi, - deydi harbiy ekspert Aleksey Leonkov. - Va Ukraina hududidagi harbiy harakatlarni qurol yoki yollanma askarlar bilan qo‘llab-quvvatlash masalasida hech qanday imtiyozlarga yo‘l qo‘ymaymiz. Razvedkamiz niqoblangan omborlar yoki ustunlarni aniqlagan vaqtdayoq, barchasi yo‘q qilinadi. G‘arb davlatlari buni aniq tushunishlari kerak”.

Ulkan yo‘qotishlar
Biroq prezident Vladimir Zelenskiy uchun qurol-yarog‘ yetarli emas. Uning NATO sammitida ta’kidlab o‘tishicha: Kiyev cheklovlarsiz harbiy yordamga muhtoj. Va uning qo‘shimcha qilishicha, alyans o‘z tanklari va samolyotlarining bir foizini Ukraina bilan bo‘lishsa yaxshi bo‘lardi. Uning orzusi amalga oshishi dargumon. Ukraina tankchilari va uchuvchilari G‘arb texnikalari bilan ishlashni bilmaydi. Va NATO ham ekipajlarini yuborishga jur’at eta olmaydi, chunki bu Rossiya bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuv degani.

Zelenskiyni tushunish mumkin. Harbiy harakatlar oyi davomida Ukraina Qurolli Kuchlari minglab harbiy texnika yo‘qotdi, ularni jangovar qismlarda almashtirish uchun esa hech narsa yo‘q. Rossiya Mudofaa vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, allaqachon 1572 ta tank va boshqa zirhli jangovar texnika yo‘q qilingan. Bu juda ko‘p. The Military Balance yillik tahliliy hisobotida keltirilishicha, 24-fevralgacha Ukrainaning 2400 ga yaqin tank, piyodalar jangovar mashinalari va bronetransportyorlari bor bo‘lgan.

Artilleriya ham katta yo‘qotishlarga duch keldi: 160 ta zalp bilan otiladigan reaktiv tizim o‘rnatmalari, 633 ta qurol va minomyot (taxminan 1770 ta bo‘lgan). Bundan tashqari, 320 ta zenit-raketa kompleksidan 189 tasi yakson qilingan. Omon qolgan havo mudofaa tizimlarining aksariyati jangga tayyor emas va Rossiya aviatsiyasiga hech qanday tahdid solmaydi.

Ukraina Harbiy-havo kuchlari esa mavjud bo‘lishni to‘xtatdi. 215 ta samolyot va vertolyotlardan 184 tasi endi hech qachon ucha olmaydi. Bundan tashqari, Rossiya Havo-kosmik kuchlari va havo hujumiga qarshi mudofaasi 246 ta turli, jumladan, Turkiyada ishlab chiqarilgan Bayraktar TB2 dronlarini urib tushirdi.

Rossiya va Ukraina urushi “Zamin” yangiliklarini “Youtube”da kuzatib boring