Tyanszin pedagogika universiteti olimlari TikTok va Instagram platformalaridagi qisqa videolarga haddan ortiq vaqt sarflashning miyaga zararli ta’sirini aniqladilar. Bu tahlil "NeuroImage" jurnalining so‘nggi raqamida e’lon qilindi. Olimlar, albatta, qisqa videolarning tarkibidagi yorqin, tezkor va dinamik kontentning miyaga ta’sirini o‘rganishgan va natijalar shoklanarli bo‘ldi.
Olimlarning ta’kidlashicha, ularning natijalariga ko‘ra, qisqa videolarga intilgan odamlar miyasining "mukofot" tizimi ishlab chiqishga o‘xshash holda ishlaydi, ya’ni ularga ta’sir qiluvchi har qanday stimul – xoh alkogol, xoh qimor bo‘lsin – miyaning neyron zanjirlarini haddan tashqari faollashtiradi. Videolarni ko‘rish yoki ijtimoiy tarmoqlarda faol bo‘lishga ortiqcha berilgan odamlarda impulsivlik, diqqatni jamlash va hissiy regulyatsiyaning buzilishi kuzatilgan. Bu holatni olimlar alkogol iste’molining ta’siriga o‘xshatishmoqda, chunki u ham miyani "dopaminga to‘yintira oladi".
Qisqa videolarning insonning kundalik hayotiga ta’siri, ayniqsa, kitob o‘qish, kechki ovqat yoki odamlar bilan suhbatlashish kabi odatiy zavqlardan kamroq jozibadorlikka aylanishiga sabab bo‘ladi. Miyaning tizimlarini buzish va shunday holatlarda odamlar uchun “jozibadorlik” kamayadi. Tezkor videolar odamning diqqatini faqat bir soat yoki muayyan bir ishga uyushtirishda muammo tug‘diradi.
Ayniqsa, miyaning qaror qabul qilish va diqqat markazlashuviga javobgar bo‘lgan qismi – prefrontal qobig‘i zarar ko‘radi. Shuning uchun, yuqori tempdagi yorqin stimullar, miyaning hatto bir vazifaga diqqatini to‘plashga va ma’lumotni yodda saqlashga xalaqit beradi.
Mamlakatimizda bu kabi o‘zgarishlarning ko‘payishiga olib keluvchi faktorlar ortidan maslahatlar kelib chiqadi. Olimlar ekranlar bilan omonlik bilan bog‘liq faollikni yopish, ekran oldidagi vaqtini qisqartirish va har 10-15 daqiqada bir tanaffus qilishni yoki raqamli gigiyenani har kuni amalga oshirishni tavsiya qiladilar.
Shuningdek, muxim ahamiyatga ega bo‘lgan ushbu “sonli salomatlik”ning ilmiy tafsiri va ruhiy salomatlikning yangi himoyasi kelgusida har bir insonga barqaror ravshanlik va yorqin tafakkurni ta’minlashga yordam beradi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
