Yapay zekanın en büyük sorunu: "Halüsinasyonlar" neden artıyor?

Modern teknoloji ve inovasyon dünyasında yapay zeka sistemleri hızla gelişmekte ve hayatımızın çeşitli alanlarına girmektedir. Günümüzde neredeyse tüm alanlarda – iş dünyası, eğitim, tıp ve günlük hayatımızda – yapay zekanın kullanımı artmaktadır. Ancak son araştırmalar ve uzmanların sonuçları göstermektedir ki, yapay zeka ne kadar karmaşık hale gelirse, sorunları ve hataları da aynı oranda artmaktadır.

Özellikle, OpenAI şirketinin son modelleri – özellikle en güçlü algoritmalar olan o3 ve o4-mini – etrafında birçok soru ve eleştiri ortaya çıkmıştır. Ünlü The New York Times gazetesinin yazdığına göre, OpenAI şirketinin son ve en güçlü kabul edilen o3 modeli, önceki nesillere kıyasla çok daha fazla hata yapmaktadır. Bu durum, yapay zekanın "düşünme" ve çıkarım yapma süreçlerinde ciddi sorunlar olduğunu göstermektedir.

Bu tür hatalar sadece OpenAI ürünlerine özgü değildir, Google gibi büyük teknoloji şirketlerinin ve Çin’in DeepSeek girişiminin yapay zeka modellerinde de sıkça gözlemlenmektedir. Hesaplama ve matematiksel yetenekleri önemli ölçüde artmış olmasına rağmen, verilen cevaplardaki hata sayısı azalmamış, aksine artmıştır.

Yapay zeka alanında en ciddi ve en sık gözlemlenen hatalardan biri de “halüsinasyonlar” sorunudur. “Halüsinasyon” kelimesi burada, yapay zeka modelleri tarafından kaynaksız ve temelsiz bir şekilde uydurulmuş, gerçek dışı bilgileri ifade eder. Yani yapay zeka, var olmayan durumları veya yanlış bilgileri sanki gerçekmiş gibi sunar.

Vectara şirketinin CEO’su Amr Awadallah’a göre, bu tür halüsinasyonlar ne kadar çaba harcansa da yapay zekanın yapısal bir sorunu olarak kalacaktır. Bu da, yapay zeka sistemleriyle çalışırken dikkatli olunması gerektiğini bir kez daha ortaya koymaktadır.

Halüsinasyonlar sorununa açık bir örnek olarak, Cursor teknik destek servisindeki yapay zeka botunun yaptığı hata gösterilmiştir. Bu bot, aracın yalnızca bir bilgisayarda kullanılabileceği hakkında yanlış bilgi vermiş ve bu da büyük yanlış anlaşılmalara yol açmıştır. Daha sonra yapılan incelemeler sonucunda, şirketin böyle bir kısıtlama koymadığı ve bu bilgilerin tamamının bot tarafından uydurulduğu anlaşılmıştır.

Bu tür olumsuz durumlar sadece tek bir örnek olup, yapay zekanın halüsinasyonlara ne kadar yatkın olduğunu açıkça göstermektedir. Bağımsız ve dahili test sonuçlarına göre, yeni o3 ve o4-mini modelleri genel sorulara cevap verirken sırasıyla %51 ve %79 oranında halüsinasyonlara yol açmıştır. Bu oran, daha eski olan o1 modelindeki %44’ten oldukça yüksektir.

Testlerin daha ayrıntılı sonuçları, ünlü kişilerle ilgili sorulara cevap verme sürecinde de o3 modelinin cevaplarının üçte birinin hatalı olduğunu göstermiştir. Bu oran, eski o1 modeline göre iki kat fazladır. Özellikle yeni o4-mini modelinde durum daha da kötüleşmiş, cevap hataları %48’e ulaşmıştır.

Uzmanların belirttiğine göre, halüsinasyonlar Google ve DeepSeek girişimi tarafından geliştirilen yapay zeka modellerinde de düzenli olarak gözlemlenmektedir. Bu şirketler hata azaltma konusunda birçok çaba göstermiş olsalar da, geçen bir yıl içinde bu halüsinasyonlar sadece %1–2 oranında azalmıştır.

OpenAI şirketi ve diğer geliştiriciler, bu sorunun nedenlerini derinlemesine incelemek için ek bilimsel araştırmalar yapılması gerektiğini kabul etmektedir. Yapay zeka araçlarına olan talebin keskin bir şekilde arttığı bir ortamda, bu sorunların çözülmesi sadece bilimsel değil, aynı zamanda pratik ve ekonomik açıdan da büyük önem taşımaktadır.

Genel olarak, yapay zekanın yetenekleri arttıkça, sorumluluğu da artmaktadır. Geliştiriciler, araştırmacılar ve şirketler daha yeni ve daha gelişmiş algoritmalar oluşturmak için çaba gösterirken, kamuoyu için yapay zekanın doğruluğu ve güvenilirliği meselesi temel önem taşımaya devam etmektedir.

Bu tür sorunların çözülmesi, gelecekte yapay zekanın insan hayatındaki yerini daha da sağlamlaştırmak ve teknolojik ilerlemede bir sonraki adımları atmak için büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, bu konudaki haberler Zamin.uz tarafından düzenli olarak paylaşılacak ve okuyuculara en son gelişmeler hızlı bir şekilde aktarılacaktır. Telegram’da «Zamin»i takip edin!