10:43 / 02.12.2022

Pavel Felgengauyer: «Qozoqlar va qirg‘izlar hech qachon Yerevan tarafida turib Bokuga qarshi jang qilmaydi»

Oxirgi kunlarda axborot maydonida KXSHT mavzusi yaqinda "Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti" sammitining yakuniy deklaratsiyasini imzolashdan bosh tortgan Armaniston bosh vaziri Nikol Pashinyanning demarshi kontekstida muhokama qilinmoqda. Rossiya ommaviy axborot vositalarida to‘satdan Ukrainaga qarshi "maxsus harbiy operatsiya"da Rossiyani KXSHT kuchlari qo‘llab-quvvatlashi masalasi kun tartibidan chiqarilmagani haqida maqolalar paydo bo‘la boshladi.

KXSHT Ukrainadagi urushga Rossiya tarafida turib aralasha oladimi? Bu savolga Rossiyalik taniqli harbiy ekspert Pavel Felgengauyer quyidagicha javob berdi:

- Albatta, garchi men u davlatlarda bunga imkoniyatni ko‘rmayotgan bo‘lsamda KXSHTga a’zo davlatlarda bunday imkoniyat bor. Biroq, Belarus de-fakto o‘z hududini taqdim etgan holda allaqachon ishtirok etmoqda. Ammo, deylik, Armaniston Ukraina hududidagi jangovar harakatlarda qatnashishga umuman tayyor emas. ODKBga a’zo bo‘lgan Markaziy Osiyo davlatlari ham urushga qo‘shilishi mantiqqa to‘g‘ri kelmaydi. Umumiy bir tashkilot sifatida barchasi birgalikda urushga qo‘shilishi umuman haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi. KXSHT deyarli hech qachon birgalikda harakat qilmagan. Bu shunchaki Rossiyaning ayrim sobiq Sovet respublikalari bilan ittifoqidir.

Rossiya Federatsiyasi majburiy ravishda KXSHTning har qanday yig‘in, shu jumladan mashqlarda ishtirok etadi. Boshqalar qo‘shilishi yoki qo‘shilmasligi mumkin. Bu Shimoliy Atlantika ittifoqidagi Amerika hukmronligiga (shuningdek, KXSHTda Rossiya hukmronligiga) qaramay, NATO qanday ishlashiga deyarli o‘xshamaydi.

Ammo ayting-chi, o‘sha Tojikiston va Belarusning umumiy manfaatlari nima? Qirg‘iziston va Qozog‘iston Armaniston uchun Ozarbayjonga qarshi urush boshlaydimi? Yoki qirg‘izlar tojiklar bilan to‘qnash kelishining Armanistonga nima aloqasi bor? KXSHT davlatlari hatto umumiy raqiblar bilan ham bog‘liq emas. Bular shunchaki Rossiyaning turli tomonlardan ittifoqchilari. Demak, KXSHT o‘ziga xos ittifoqdir.

Ukrainaga qaytsak. Ha, Belarus o‘z hududini Rossiya Federatsiyasi uchun beradi, ammo qurolli kuchlarini emas. Ulardan foydalanishning imkoni yo‘q, chunki Belarus armiyasi juda kichik. Jangovar tayyor quruqlikdagi kuchlar haqida gapiradigan bo‘lsak, unda 12 mingga yaqin harbiy bor. To‘liq quvvatli ikkita og‘ir brigada va har birida 2000 ta maxsus kuchlar va havo hujumi bo‘linmalaridan iborat uchta engil brigada.

Shuningdek, ikkita shtatli brigada (fuqarolar ofitserlik tayyorgarligidan o‘tadigan harbiy qism – tahr.) borki, safarbarliksiz ular umuman jang qila olmaydi. Minsk esa Belarusda safarbarlik boshlashni, fuqarolarga qurol tarqatishni istamaydi. Bu qurol kimga qarshi chiqishini ko‘rish kerak? Aslini olganda, Belarus safarbarlikka Rossiyaga qaraganda ko‘proq tayyor. Belorussiya uyushgan holda 300 000 ga yaqin odamni to‘plashi mumkin. Ammo Lukashenko, aftidan, bunday qilishni xohlamaydi.

Belarusiyaning harbiy budjeti Estoniyanikidan deyarli uch baravar kam ekanligiga ham e’tibor berish kerak. Aleksandr Lukashenko hech qachon o‘z qurolli kuchlari bilan qiziqmagan va hech kim bilan jang qilmoqchi emas.

Prinsipial jihatdan KXSHTning qulashi ehtimoli katta. Ukraina mojarosi avj olgani sayin Rossiyani zaiflashtirib boradi, Rossiya esa KXSHTning asosidir. Shunday qilib, hammasi oddiy yakun topadi - Rossiya zaiflashadi va Kollektiv Xavfsizlik Shartnomasi Tashkiloti rasmiy ravishda tarqatib yuborilishi mumkin.