Isroil-HAMAS sulhi: AQSHning yangi rejasi amalga oshadimi?

Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahu AQSHning G‘azo sektorida o‘t ochishni vaqtinchalik to‘xtatish haqidagi taklifini qabul qilishga tayyorligini bildirdi. Bu haqda Netanyahu garovdagi isroilliklarning oilalari bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuvda ma’lum qilgan. Uning ta’kidlashicha, bu kelishuv Isroil tomonidan ham ma’lum bir qurbonliklarni talab etadi va bu qadam garovda tutilgan isroilliklarning uylariga qaytishiga yordam beradi.

Biroq, Isroilning yuqori lavozimli amaldorlari ayni vaqtda HAMASning mazkur shartnomaga ko‘nishi ehtimoli pastligini bildirmoqda. Chunki taklif qilingan sulh rejasi faqatgina vaqtincha tinchlikni nazarda tutadi va bu muddat 60 kunni tashkil etadi. Jurnalist Barak Ravidning Axios nashrida bergan ma’lumotlariga ko‘ra, HAMAS rahbariyati bu muddat yakunlanishi bilan Isroil yana G‘azoga qarshi mart oyidagi kabi keng qamrovli hujumlarni boshlashidan xavfsiramoqda.

Ravidning xabar berishicha, HAMAS yetakchilari bu rejani rad etishmagan, biroq shartnoma mazmunidan «hafsalasi pir bo‘lganini» bildirgan. Bu esa muzokara jarayonida yana bir qator qiyinchiliklar paydo bo‘lishi mumkinligidan dalolat beradi.

Ma’lum bo‘lishicha, mazkur tinchlik bitimi AQSH prezidenti Jo Baydenning Yaqin Sharq bo‘yicha maxsus vakili Stiven Uitkoff tomonidan ishlab chiqilmoqda. Bu kelishuv asosida Isroil G‘azo sektoridagi janglarni 60 kunga to‘xtatishi va shu bilan birga falastinlik mahbuslarni ozod qilishi kerak. Bunga javoban esa HAMAS tomoni o‘z qo‘lidagi isroillik garovdagilarni qo‘yib yuborishi hamda halok bo‘lgan garovdagilarning jasadlarini qaytarishi talab qilinadi.

Eslatib o‘tamiz, Isroil G‘azodagi harbiy amaliyotlarni mart oyi o‘rtalarida qaytadan boshlagan edi. Bunga ikki tomon oldingi sulh shartlarini uzaytirishga kelisha olmagani sabab bo‘ldi. Oqibatda may oyida jangovar harakatlar keskin kuchayib ketdi. Isroil tomonidan G‘azoga berilgan zarbalar natijasida bir qator kunlarda o‘nlab odam halok bo‘ldi va jiddiy zarar ko‘rildi.

Bu holat dunyo hamjamiyati tomonidan jiddiy tanqidlarga sabab bo‘ldi. Jumladan, Buyuk Britaniya, Fransiya va Kanada ushbu keskin jangovar harakatlar sabab Isroilga nisbatan iqtisodiy sanksiyalar joriy qilish bilan tahdid qildi.

Hozirda jahon jamoatchiligi ushbu sulh rejasining amalga oshishi mumkinligiga jiddiy umid bilan qaramoqda. Lekin muzokara jarayonidagi mavjud murakkabliklar bu umidlarning ro‘yobga chiqishini qiyinlashtirishi mumkinligi haqida ham ogohlantirmoqda.

G‘azoda tinchlik qayta tiklanishi mumkinmi yoki mintaqadagi keskinlik davom etadimi? Bu savolning javobi yaqin kunlarda aniq bo‘ladi. Umid qilamizki, AQSH tomonidan taklif qilingan ushbu yangi sulh rejasi falastinlik va isroillik oddiy insonlar uchun xavfsizlik va tinchlikka olib keladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!