Rossiya va Shimoliy Koreya: sirli qurol savdosi qanday kechmoqda?

Rossiya va Shimoliy Koreya o‘rtasidagi maxfiy harbiy hamkorlik xalqaro hamjamiyatning jiddiy tashvishiga sabab bo‘lmoqda. Xalqaro sanksiyalarni nazorat qilish bo‘yicha faoliyat yurituvchi 11 davlatdan iborat maxsus guruhning so‘nggi hisobotiga ko‘ra, Moskva Ukraina urushida ko‘rsatgan yordami uchun Pxenyanga kamida bitta zamonaviy «Pansir» havo mudofaa tizimini topshirgani ma’lum qilindi.

Bu hisobot asosan razvedka ma’lumotlari asosida tayyorlangan bo‘lib, Rossiya va KXDR o‘rtasidagi hamkorlikka oid yangi va juda jiddiy ma’lumotlarni oshkor qiladi. Xususan, «Pansir» tizimlari Shimoliy Koreyaga samolyot, vertolyot, qanotli raketalar va uchuvchisiz uchadigan qurilmalar (dronlar) kabi havo hujum vositalariga qarshi samarali mudofaa tashkil etish imkonini berishi mumkinligi ta’kidlanmoqda.

Ma’lumki, Shimoliy Koreyaning mavjud havo hujumidan mudofaa tizimlari ancha eskirgan va zamonaviy tahdidlarga qarshi samarali kurashishga qodir emas. Shu bois, Rossiya tomonidan topshirilgan «Pansir» tizimi Pxenyan uchun katta ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin.

Shuningdek, yaqinda taqdim etilgan yangi shimoliy koreyalik esmines «Chxyo Xyon»dagi qurol tizimlarining Rossiyaning «Pansir» majmualariga o‘ta o‘xshashligi ham hisobotda qayd etilgan. Bu esa ikki mamlakat o‘rtasida qurol savdosi va harbiy texnologiyalar almashinuvi faol ketmoqda degan taxminlarni yanada kuchaytiradi.

Hisobotda Rossiyaning Shimoliy Koreyaga nafaqat havo mudofaa tizimlari, balki zamonaviy radioelektron kurash vositalari, signallarni buzuvchi maxsus texnikalarni ham yetkazib bergani aytilmoqda. Shuningdek, Moskva ballistik raketa dasturini rivojlantirish uchun Pxenyanga faol ravishda yordam berayotgani ma’lum qilingan. Xususan, Rossiya mutaxassislari KXDR tomonidan o‘tkazilgan raketa sinovlari natijalarini tahlil qilib, aniq va samarali nishonga olish borasida texnik ko‘rsatmalar berib bormoqda.

Xalqaro ekspertlarning fikricha, bu kabi yordamlar nafaqat harbiy imkoniyatlarni oshiradi, balki Shimoliy Koreyaning yadroviy qurol dasturini ham yangi darajaga olib chiqishi mumkin. AQSH Kongressining tahlil xizmati hisobotiga ko‘ra, Rossiya tomonidan ko‘rsatilayotgan texnik yordam tufayli Pxenyan yadroviy qurol ishlab chiqarish imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytirgan. Ayni vaqtda Shimoliy Koreyada 90 taga yaqin yadroviy kallak ishlab chiqarish uchun yetarli material mavjud bo‘lib, ularning taxminan 50 tasi allaqachon ishlab chiqarilgan bo‘lishi mumkin.

Tahlilchilarning ta’kidlashicha, Moskva va Pxenyan o‘rtasidagi bunday keng ko‘lamli qurol almashinuvi ikki tomonlama manfaatlarga asoslanadi. Bir tomondan, Rossiya Ukrainadagi harbiy harakatlarda Pxenyanning qo‘llab-quvvatlashidan foydalanmoqda. Masalan, Kursk viloyatidagi Ukraina qo‘shinlari bilan bo‘lgan janglarda taxminan 14 ming nafar shimoliy koreyalik harbiy ishtirok etgani taxmin qilinmoqda. Shuningdek, KXDR Ukraina urushi uchun Rossiyaga katta miqdorda o‘q-dori yetkazib bergani ma’lum qilingan.

Joriy yilning sentyabr oyidan buyon Shimoliy Koreya Rossiyaga 20 mingdan ortiq harbiy yuk konteynerlarini yetkazib bergan. Ushbu yuklarda taxminan 9 millionga yaqin artilleriya o‘q-dorilari, 100 dan ortiq turli ballistik raketalar va 200 dan ziyod og‘ir artilleriya qurilmalari bo‘lgan. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga ko‘ra, bu qurollar uchta to‘liq brigadani jihozlash uchun yetarli. Janubiy Koreyaning KIDA tahlil markazi ma’lumotiga ko‘ra, bu qurol savdosi natijasida Pxenyan taxminan 20 milliard dollarlik daromadga ega bo‘lgan.

Bu kabi keng ko‘lamli qurol almashinuvi xalqaro sanksiyalarning jiddiy buzilishi hisoblanadi. Chunki BMT Xavfsizlik kengashining doimiy a’zosi sifatida Rossiya ham Shimoliy Koreyaga qurol yetkazib berishni taqiqlaydigan rezolyutsiyalarni tasdiqlagan davlatlar orasidadir. Shu bois, bu hamkorlik jahon hamjamiyati tomonidan keskin tanqidlarga uchramoqda.

Xulosa qilib aytganda, Rossiya va Shimoliy Koreya o‘rtasidagi harbiy hamkorlik va qurol savdosi kelgusida jahon hamjamiyati uchun jiddiy xavflarga olib kelishi mumkin. Ayniqsa, bu hamkorlik nafaqat ikki mamlakatning harbiy imkoniyatlarini oshiradi, balki mintaqaviy va global xavfsizlikka ham jiddiy tahdid tug‘diradi. Shu sababli, bu mavzudagi rivojlanishlarni xalqaro hamjamiyat katta e’tibor bilan kuzatib bormoqda.

Foto: Getty Images