Isroil zarbalari Eron yadro dasturiga jiddiy zarar yetkazgani aytildi

Yaqin Sharqdagi yadroviy keskinlashuv fonida, Xalqaro atom energiyasi agentligi (XAEA) rahbari Rafael Grossi Isroilning Eron yadroviy infratuzilmasiga amalga oshirgan havo hujumlari oqibatidagi talafotlar haqida jiddiy bayonot berdi. Uning ta’kidlashicha, Natanz shahridagi mashhur yerosti uranni boyitish zavodidagi 15 mingga yaqin sentrifuga yo vayron qilingan, yoki og‘ir shikastlangan.

Elektr uzilishi — markaziy omil

Grossiga ko‘ra, havo hujumi natijasida yer osti inshootlarini ta’minlovchi elektr tarmog‘i ishdan chiqib, ushbu markazdagi barcha deyarli sentrifugalar faoliyati to‘xtagan. Yuqori aylanishda ishlaydigan ushbu moslamalar elektr uzilishida o‘ta noxush holatga tushib, bu ularni yoki to‘liq ishdan chiqargan, yoki isloh qilib bo‘lmas darajada shikastlagan.

Yer yuzasidagi zavod — butunlay yo‘q qilindi

Natanzdagi yadroviy majmuaning yer yuzasida joylashgan qismi — boyitish inshooti butunlay vayron qilingan. Bu yadro texnologiyasi bo‘yicha Eronning asosiy markazlaridan biri edi. XAEA ma’lumotlariga qaraganda, bu inshootning shikastlanishi Eron yadro dasturini uzoq muddatga to‘xtatib qo‘yishi mumkin.

Fordo va Isfaxon: o‘zaro farqli ta’sir

Shu bilan birga, tog‘ ichidagi Fordo yadro zavodiga zarar yetmagan yoki juda kam darajada ta’sir ko‘rsatgani aytildi. Lekin Isfaxonda joylashgan markazga qilingan zarbalar katta nuqson keltirgan — uranni geksaftoridga aylantiruvchi inshoot, markaziy kimyoviy laboratoriya, yoqilg‘i ishlab chiqaruvchi zavod va metalllash uchun qurilayotgan yangi inshootlar shikastlangan.

Shu bilan birga, uran zaxiralarini saqlaydigan yerosti omborlar zarar ko‘rmagani qayd etildi. Bu haqdagi ma’lumotlar sun’iy yo‘ldosh orqali olingan, chunki XAEA inspektorlari hali mazkur obyektlarga jisman kirish imkoniga ega emas.

Yadro quroli yaratilishiga necha hafta qolgan edi?

Isroil maxsus xizmatlarining ma’lumotlariga ko‘ra, Eron yadro quroli yaratish arafasida bo‘lgan va barcha infratuzilma to‘liq faollashgan edi. Grossiga ko‘ra, zarbalar Eronning yadro dasturini bir necha yilga kechiktirishga sabab bo‘lgan.

Xulosa: yangi bosqichdagi tahdidmi?

Yadro quroliga egalik qilish xavfi, mintaqaviy xavfsizlik va global siyosiy tengsizlikni yanada oshirmoqda. XAEAning ta’kidlashicha, vaziyatni xolis baholash va to‘liq tushunish uchun inspektorlar obyektlarga kirishi shart. Ammo hozirgi sharoitda bu xavfli va siyosiy jihatdan murakkab masala hisoblanadi.

Yaqin kelajakda yadroviy inshootlarni qayta tiklash yoki bartaraf etish masalasi xalqaro siyosatda asosiy kun tartibidan o‘rin olishi turgan gap. Isroil va Eron o‘rtasidagi ziddiyat esa butun mintaqada yangi keskinlik bosqichini boshlab berdi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!