Қурғоқлик рамзи Атакама чўлида қор – иқлим ўзгармоқдами?

Энг қуруқ чўлда қор ёғди: табиатнинг огоҳлантируви ёки тасодифми?

Атакама чўли – Ер юзидаги энг қурғоқ ва беўсимлик ҳудудлардан бири сифатида ном қозонган. Лекин бугун у бутун дунё муҳокамасида: Чили ҳудудида жойлашган Атакамага қор ёғди! Одатда қуруқлик ва иссиқлик билан танилган бу ҳудуддаги ғаройиб табиий ҳодиса ALMA обсерваторияси томонидан тасвирга олинган видеолар орқали оммага эълон қилинди.

— “Ақл бовар қилмайди! Дунёдаги энг қуруқ чўл, Чили Атакама ҳозир қор остида”, — дейилади обсерваториянинг расмий хабарномасида.

Қор ёғиши қанчалик ноодатий?

Атакама чўлида сўнгги бор қор тахминан 10 йил муқаддам кузатилган эди. Метеорологларнинг таъкидлашича, бу галги ҳодиса кучли ёмғирлар ва шамоллар оқибатида содир бўлган. Бу эса иқлим тизимидаги кескин ўзгаришлар билан боғлиқ бўлиши мумкин.

Бу табиий ҳодиса тасодифми ёки глобал муаммоларнинг огоҳлантирувчи сигнали? Бу савол бугун инсоният олдида турибди.

Атакама нима учун муҳим?

Атакама чўли Тинч океан қирғоқлари бўйлаб минг километрга чўзилган ва ўзининг супериқлим шароити билан иқлимшунослар, астрономлар ва биологлар учун қимматли тадқиқот маскани ҳисобланади. У ерда йил давомида тахминан 1–2 мм ёмғир ёғади, бу эса уни ҳақиқий “қуруқлик ва сукунат маркази”га айлантиради.

Шунингдек, ALMA – жаҳоннинг энг йирик астрономик радиотелескоплари комплекси ҳам шу ерда жойлашган.

Бу ҳодиса нимани англатади?

Кейинги йилларда дунё бўйлаб иқлим ўзгаришлари кузатилаётгани ҳақида кўплаб хабарлар тарқалмоқда. 2024 йил октябрида БМТ глобал исиш 3°C дан ошиб кетиши Европада чўлланиш жараёнларини кучайтиради, деб огоҳлантирган эди. Аниқ прогнозларга кўра, 2100 йилга бориб Ер юзининг ўртача ҳарорати 3°C га, Ғарбий Европада эса 5°C гача кўтарилиши мумкин.

Агар Атакамада қор ёғса, дунёда нималар содир бўлмоқда? Бу табиатнинг тинимсиз ўзгариб бораётганига яна бир мисол эмасми?

Хулоса: қор – совуқлик эмас, сигнал

Чўлда қор — бу шунчаки севинчли табиий манзара эмас. Бу — глобал иқлим тизимидаги мувозанатнинг бузилаётганини билдирувчи хатарли сигнал. Атакама чўли инсонларнинг табиат билан мувозанатда яшаши қанчалик муҳимлигини яна бир бор эслатмоқда.

Шундай табиий ҳодисалар олдида қандай чора кўришимиз керак? Саволлар кўпаймоқда, лекин жавоб – ҳаракатда.

Фото: Peopletalk.ru «Замин»ни Telegram’да ўқинг!