Qozog‘istonda aholi 20 milliondan oshdi, lekin viloyatlar bo‘shay boshladi

Qozog‘iston aholisi 2025 yilning 1 may holatiga ko‘ra 20 million 353 ming nafarga yetdi. Bu haqda mamlakat Milliy statistika byurosi maʼlum qildi. Yanvar oyidan buyon aholi soni umumiy hisobda 0,34 foizga oshgan, ammo bu o‘sish birdek tarzda emas — baʼzi hududlarda aholi soni keskin kamaymoqda.

Viloyatlarda aholi qisqarmoqda

Qozog‘istonning 11 ta viloyatida 2025 yilning dastlabki to‘rt oyi davomida aholi soni pasaygani qayd etildi. Bu so‘nggi bir yilda kuzatilgan eng yomon demografik ko‘rsatkich hisoblanadi.

Aholi soni eng ko‘p kamaygan hududlar quyidagilar:
- Shimoliy Qozog‘iston viloyati – 0,52%
- Abay viloyati – 0,34%
- Jetisu viloyati – 0,3%

Shu bilan birga, Sharqiy Qozog‘iston va Shimoliy Qozog‘iston viloyatlarida tabiiy qisqarish — yaʼni o‘lim soni tug‘ilishdan ko‘p — kuzatildi. Bunday holat, mutaxassislar fikricha, mintaqalardagi demografik inqirozni ko‘rsatadi.

Migratsiya oqimi: shaharlar o‘smoqda, qishloqlar esa bo‘shamoqda

Qozog‘istonda shahar va qishloq aholisi o‘rtasidagi tafovut ham kengaymoqda. Yanvar–aprel oylari natijalariga ko‘ra:

- Shahar aholisi — 0,66% o‘sgan
- Qishloq aholisi — 0,18% kamaygan

Hozirda mamlakat aholisining 63,2 foizi shaharlarda, 36,8 foizi esa qishloq joylarda istiqomat qilmoqda.

Ostona, Chimkent va Olmaota — demografik markazlarga aylanmoqda

Aholi o‘sishi asosan yirik shaharlarda qayd etilmoqda:
- Ostona — 1,95%
- Chimkent — 1,2%
- Olmaota — 0,79%

Bu ko‘rsatkichlar mamlakatning umumiy o‘sish surʼatidan bir necha barobar yuqori. Mutaxassislarning taʼkidlashicha, katta shaharlarga ichki migratsiya, ish o‘rinlari, taʼlim va infratuzilmaga bog‘liq.

Migratsiya saldosi faqatgina Ostona, Olmaota, Chimkent va Mang‘istau viloyatida ijobiy. Qolgan barcha hududlarda ketganlar soni kelganlardan ko‘p.

O‘sish “bir tomonlama” tus olmoqda

Ayrim viloyatlarda aholi o‘sishi deyarli kuzatilmagan. Masalan:
- Oqmo‘la viloyati
- Qizilo‘rda viloyati

Bu hududlarda o‘sish juda sust yoki yo‘q darajasida bo‘lgan.

Qozog‘iston demografiyasida keskin nomutanosibliklar yuzaga kelmoqda. Qishloq va baʼzi viloyatlarda aholi kamayib borayotgani, ichki migratsiyaning faqat yirik shaharlar atrofida to‘planishga olib kelayotgani — uzoq muddatda iqtisodiy va ijtimoiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

Bu maʼlumotlar Qozog‘iston hukumatiga mintaqaviy rivojlanish va aholini joylarda ushlab qolish bo‘yicha yangi strategik yechimlar topish zaruratini ko‘rsatmoqda.

Foto: Janara Karimova