Sog‘liqni asrash uchun xavfli signal: Isroil–Eron ziddiyati butun mintaqani larzaga solmoqda

Yaqin Sharqdagi tinchlik yana sinovda. 13 iyunga o‘tar kechasi Isroil Eron hududiga qator harbiy zarbalarni boshladi. Hujumning asosiy nishonlari uranni boyitish markazlari, ballistik raketa bazalari, Islom inqilobi muhofizlari korpusi rahbariyati hamda yadro sohasidagi yetakchi olimlar bo‘ldi. Bu keng ko‘lamli va yaxshi sinxronlashtirilgan operatsiya oqibatida yadro dasturidagi yetakchi mutaxassislar, shu jumladan Abdulhamid Manuchehr, Ahmadrizo Zulfiqoriy va boshqalar halok bo‘lgani tasdiqlandi.

Reuters agentligining ma’lum qilishicha, bu hujumlarda kamida 20 nafar yuqori martabali harbiy amaldor va olim yo‘q qilingan. Isroil qiruvchi samolyotlari maxsus ravishda Islom inqilobi muhofizlari korpusi havo-kosmik qo‘mondonligi yig‘ilish o‘tkazayotgan markazga zarba berdi. Zarba natijasida Amir Ali Hojizoda, Tohir Pur va Dovud Shayxiyon kabi qo‘mondonlar nobud bo‘ldi.

Isroil razvedkasiga ko‘ra, Natanzdagi asosiy uran boyitish korxonasi butunlay yo‘q qilingan. Busher va Fordodagi inshootlarga esa zarar yetmagan. Shu bilan birga, zarbalar Tehronning ayrim turar joy hududlariga ham yetib bordi. 50 kishi tan jarohati olgan, ularning 35 nafari ayollar va bolalar ekanligi ma’lum qilindi.

Eron Qizil Yarim oy tashkiloti ma’lumotiga ko‘ra, 12 viloyatda 100 nafarga yaqin fuqaro jabrlandi. Ularning 95 nafari shifoxonaga yotqizilgan, bir qutqaruvchi halok bo‘ldi. Zarbalarda 200 dan ortiq qiruvchi samolyot ishtirok etgan, jami 330 ta turli raketa va bomba ishlatilgani, 100 dan ziyod nishon yo‘q qilingani xabar qilinmoqda.

Eron javoban yuzlab dronlarni havoga ko‘tardi. Ular Isroil havo makoniga yetib bormasidan AQSH, Buyuk Britaniya va Iordaniya ko‘magida Iroq va Suriya osmonida yo‘q qilindi. Hozircha Eron tomonidan ballistik raketalar qo‘llanilmadi. Isroil hukumati boshpanalarda turish buyrug‘ini bekor qildi.

Isroil Bosh vaziri Binyamin Netanyahu bu operatsiyani "juda muvaffaqiyatli" deb atadi. Biroq u har bir urushning o‘z narxi borligini ta’kidladi. U xalqqa ruhan tayyor bo‘lish, boshpanalar yaqinida bo‘lish va zarur oziq-ovqat zahira qilishni tavsiya qildi.

Isroil fuqaro aviatsiyasi uchun havo makonini yopdi. Mahalliy aviakompaniyalar o‘z samolyotlarini Yevropaga ko‘chira boshladi. Shuningdek, sinagoglarda shabbat ibodatlari bekor qilindi. Yahudiy jamoalari xavfsizligi kuchaytirildi. Milliy xavfsizlik shtabi Isroil fuqarolariga tashqi davlatlarda yahudiy ramzlarini oshkora ko‘rsatmaslikni tavsiya qildi.

AQSH rasmiylari Isroil operatsiyasida ishtirok etmaganini ta’kidlamoqda. Davlat kotibi Marko Rubio bu operatsiya haqida xabardor bo‘lishganini, ammo faqat o‘z kuchlarini himoya qilishga yo‘naltirilganini ma’lum qildi. Donald Tramp ham bu hujumni "syurpriz emas" deb baholab, Eronni muzokaralar stoliga qaytishga chaqirdi.

Eron bu hujumlar yadro dasturi va raketa salohiyatini yanada kuchaytirish zarurligini isbotladi, deb hisoblamoqda. Rasmiy Tehron Eronning yadroviy huquqlari borasida qat’iyroq pozitsiyaga o‘tdi. Tashqi ishlar vaziri Abbos Araqchi Isroil hujumi ortida AQSH borligini ta’kidladi. Oliy rahbar Ali Xominaiy esa Isroilni qattiq jazo kutmoqda, dedi.

Xalqaro jamoatchilik barcha taraflarni vazminlikka chaqirmoqda. BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish, Rossiya, Buyuk Britaniya, Fransiya va Xitoy rasmiylari vaziyat keskinlashmasligi lozimligini ta’kidlashdi. Turkiya, Saudiya Arabistoni va O‘mon esa Isroilning bu harakatini keskin qoraladi.

Bu eskalatsiya kelgusida mintaqadagi barqarorlikni jiddiy tahdid ostiga qo‘yadi. Hujumlar va javob zarbalari qay darajada kengayishi noma’lum. Ammo bir narsa aniq — Yaqin Sharq yana xavfli bosqichga qadam qo‘ymoqda.