G‘azodagi urush ikki haftada to‘xtaydimi? AQSH–Isroil muzokarasida nimalar aytildi

G‘azo sektorida kechayotgan uzoq muddatli, vayronagarchilikka sabab bo‘lgan harbiy harakatlar yaqin orada to‘xtatilishi mumkin. Bunday ehtimol haqida Isreal Hayom nashri orqali tarqalgan ma’lumotlar katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bir qarashda bu shunchaki navbatdagi taxmindek tuyulishi mumkin, ammo nashrning qayd etishicha, bu galgi ssenariy yuqori darajadagi muzokaralarga asoslangan va aynan shu sababdan jiddiy e’tiborga loyiq.

Bu haqda avval kim xabar berdi va nima sababdan?

Israel Hayom – Isroildagi nufuzli va ko‘p hollarda bosh vazir Binyamin Netanyaxuga yaqinligi bilan tanilgan nashr hisoblanadi. Xabarlarga ko‘ra, AQSHning yaqinda Eronga qarshi uyushtirgan havo zarbalaridan so‘ng, AQSH prezidenti Donald Tramp (aytilgan manbaga ko‘ra u bilan bog‘langan shaxs) Isroil rahbari bilan tezkor muzokaralar o‘tkazgan. Aynan shu uchrashuvda G‘azo bo‘yicha yangi strategik qaror qabul qilingani aytilmoqda.

Tinchlik rejasining asosiy bandlari nima?

Maqolada keltirilgan ma’lumotlarga ko‘ra, urushni tugatish bo‘yicha taklif etilayotgan reja quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

1. Ikki hafta ichida harbiy harakatlar to‘xtaydi.
Bu muddat ichida G‘azo sektoridagi barcha jangovar harakatlar to‘xtatilishi kerak bo‘ladi.

2. G‘azo ustidan nazorat arab davlatlariga o‘tadi.
Bular orasida Birlashgan Arab Amirliklari (BAA) va Misr ham bor. Bu mamlakatlar endi anklavda xavfsizlik va boshqaruvga javobgar bo‘ladi.

3. HAMAS rahbariyati G‘azoni tark etadi.
Ularning siyosiy va harbiy strukturalari butunlay tarqatiladi. Shu bilan birga, barcha asirlar (asosan Isroil fuqarolari) ozod qilinadi.

4. Qochoqlar uchun xalqaro yo‘l ochiladi.
Bir necha davlatlar o‘z hududiga G‘azo aholisini qabul qilishga rozi bo‘lganini ma’lum qilgan. Bular noma’lum bo‘lsa-da, AQSH, Kanada, Janubiy Koreya va Turkiya kabi davlatlar tilga olinayotgani haqida ham mish-mishlar bor.

5. "Ibrohim kelishuvlari" kengaytiriladi.
Mazkur diplomatik kelishuvlarga Suriya va Saudiya Arabistoni ham qo‘shilishga tayyorligi aytilmoqda. Bu esa Yaqin Sharqda mutlaqo yangi siyosiy kontur paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

6. Isroil–Falastin munosabatlariga yangicha yondashuv.
Isroil tomoni Falastin muxtoriyati bilan yarashishga tayyorligini bildirgan, ammo oldin muxtoriyatda islohotlar o‘tkazilishini talab qilmoqda.

7. AQSHning yangi taklifi.
Vashington G‘arbiy Sohildagi ba’zi yahudiy aholi punktlariga Isroil suverenitetini tan olishga tayyor. Bu masala endigina muhokamaga qo‘yilgan va jiddiy qarshiliklarga sabab bo‘lishi mumkin.

Reja rasman tasdiqlandimi?

Hozircha bu ma’lumotlar Isroil yoki AQSH hukumati tomonidan rasman tasdiqlangan emas. Ammo yaqin manbalarning ta’kidlashicha, bu reja oldindan maqullashga tayyorlangan va tez orada amalga oshishi mumkin.

Savol: Nega aynan hozir bu reja ishga tushmoqda?

Javob: Chunki Eron bilan bog‘liq xavf keskinlashgan bir paytda AQSH G‘azodagi urushning uzoq davom etishini ma’qul deb hisoblamayapti. Shu sababli Vashington barcha joyda barqarorlik o‘rnatish va asosiy e’tiborni Eron masalasiga qaratmoqchi.

Xulosa:

G‘azo urushining tugashi haqidagi bunday ssenariy mutlaq yangilik emas. Ammo bu galgi vaziyat boshqacha. Xalqaro hamjamiyatdagi pozitsiyalar, Eron–Isroil ziddiyati, AQSHdagi siyosiy o‘zgarishlar va arab dunyosidagi yaqinlashuv jarayonlari — bularning barchasi bu rejaning amalga oshishiga real umid uyg‘otmoqda.

Boshqa tarafdan, bu jarayon amalga oshishi uchun yana ko‘plab to‘siqlar va ixtilofli nuqtalar mavjud. HAMASning qanday munosabat bildirishi, G‘azo xalqining ichki kayfiyati va arab davlatlarining o‘zaro kelishuv darajasi — barchasi hal qiluvchi omil bo‘ladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!