AQSHda tug‘ma fuqarolik masalasi yana bir bor milliy siyosiy muhokamalar markaziga chiqdi. Oq uy Donald Tramp ma’muriyati tomonidan imzolangan va katta bahslarga sabab bo‘lgan farmonni qonuniy kuchda qoldirish uchun 2025 yil 26 sentyabr kuni AQSH Oliy sudiga murojaat etdi. CNN ma’lumoticha, bu murojaat so‘nggi bir yil ichida ushbu masala yuzasidan Oliy sudga ikkinchi marta qayrilish hisoblanadi.
Mazkur farmon 2025 yil 20 yanvarda imzolangan bo‘lib, unga ko‘ra AQSH hududida vaqtinchalik kelgan yoki noqonuniy migrantlardan tug‘ilgan chaqaloqlarga avtomatik ravishda fuqarolik huquqini berish qat’iyan taqiqlanadi. Ma’muriyat bu amaliyotni Konstitutsiyaning 14-tuzatishi noto‘g‘ri talqini sifatida baholab, mamlakat uchun “salbiy oqibatlarga” olib kelayotganini ta’kidlamoqda.
Shu paytga qadar quyi sudlar bir necha bor ushbu siyosatni amalga oshirishni to‘xtatib qo‘ydi. Xususan, joriy yilning iyul oyida San-Fransisko apellyatsiya sudi federal sudya qarorini tasdiqlab, farmonning butun mamlakat bo‘ylab to‘xtatilishiga olib kelgan edi. Shuningdek, Nyu-Hempshir sudyasi ham ACLU tomonidan berilgan da’voni qondirib, yangi tug‘ilgan chaqaloqlarga farmon qo‘llanilishining oldini oldi.
Oq uy esa bu siyosat oxir-oqibat Oliy sud tomonidan ma’qullanishiga umid qilmoqda. Biroq masalani ko‘rib chiqish uchun zarur bo‘lgan to‘rtta sudya ovozi ta’minlanishi hozircha noaniq bo‘lib qolmoqda.
Huquqni himoya qiluvchi tashkilotlar va yuristlar mazkur farmonni konstitutsiyaga zid deb baholashmoqda. ACLU vakili Kodi Vofsi uni “qonuniy asosga ega bo‘lmagan noqonuniy qaror” sifatida atadi.
Mazkur masala yuzasidan 1898 yilda qabul qilingan Oliy sud qarori ham eslatib o‘tilmoqda. O‘shanda sud Vong Kim Ark ishida AQSHda tug‘ilgan xitoylik muhojirlarning farzandlariga fuqarolik huquqini tan olgan edi. Bu qaror hozirgi kunda ham muhim huquqiy pretsedent sifatida ko‘rib chiqiladi.
Shu tariqa, tug‘ma fuqarolik masalasi AQSHda siyosiy va huquqiy maydonda eng bahsli mavzulardan biri bo‘lib qolmoqda. Masalaning hal qilinishi mamlakatdagi millionlab insonlar taqdiriga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
