O‘zbekistonda yaroqlilik muddati o‘tgan mahsulotlarning savdosi 2026 yil 1 martdan boshlab texnik jihatdan mumkin bo‘lmaydi. Bu — mamlakatda iste’molchilar huquqlarini himoya qilish sohasida yangi bosqichni boshlaydigan muhim islohot hisoblanadi.
Prezident Shavkat Mirziyoyev 6 oktyabr kuni imzolagan “Iste’molchilar huquqlarini samarali himoya qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorga ko‘ra, endi bozor va do‘konlarda muddati o‘tgan tovarlarning sotilishi avtomatik ravishda to‘xtaydi.
QR tizimi orqali nazorat: to‘lov amalga oshmaydi
Qarorga muvofiq, 2026 yildan boshlab raqamli yorliqqa ega har bir mahsulotning yaroqlilik muddati QR-kod tizimi orqali nazorat qilinadi. Agar tovarning muhlati o‘tgan bo‘lsa, xarid vaqtida QR kodni skanerlash orqali to‘lov amalga oshirilmaydi — tizim bunday operatsiyani avtomatik ravishda bloklaydi.
Bu degani, muddati o‘tgan mahsulotni sotish yoki xarid qilish imkoni texnik jihatdan yo‘q bo‘ladi. Hatto sotuvchi yoki kassir bunday tovarni qasddan o‘tkazmoqchi bo‘lsa ham, elektron terminal kvitansiyani berishga ruxsat bermaydi.
115 mingdan ortiq mahsulot raqamli nazoratda
Hozirda O‘zbekistonda raqamli markalash tizimi tamaki mahsulotlari, alkogolli ichimliklar, pivo, maishiy texnika, dori vositalari, tibbiyot buyumlari, suv va alkogolsiz ichimliklarni qamrab olgan. Milliy katalogda 115 mingdan ortiq mahsulot ro‘yxatdan o‘tgan.
Bu tizim nafaqat iste’molchi xavfsizligini ta’minlaydi, balki qalbaki va noqonuniy tovar aylanmasining oldini oladi. Ekspertlar ta’kidlashicha, raqamli nazorat bozorda shaffoflikni ta’minlash, ishonchni oshirish va sog‘lom raqobat muhitini yaratishga xizmat qiladi.
Iste’molchilar huquqini himoya qilish — yangi bosqichda
Qaror doirasida 2025 yil 15 oktyabrdan 2027 yil 1 yanvargacha nodavlat notijorat tashkilotlari ishtirokida maxsus tajriba loyihasi amalga oshiriladi. Bu loyiha “sirli xaridorlar” orqali bozordagi holatni sinab ko‘rishni ko‘zda tutadi.
Shu bilan birga, joriy yilning 1 dekabridan boshlab iste’molchilar murojaatlarini onlayn tarzda qabul qiluvchi yangi elektron platforma ishga tushiriladi. Uning yordamida fuqarolar shikoyat va takliflarini tezkor, shaffof va rasmiy tarzda yetkaza oladi.
Yangi tizim davlat idoralari, tadbirkorlar va jamoatchilik o‘rtasidagi hamkorlikni kuchaytiradi. Bu orqali iste’molchi nafaqat “tovar sotib oluvchi”, balki bozordagi nazoratning faol ishtirokchisiga aylanadi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
