Папа Лео XIV: Халқаро ҳуқуқнинг "шарманда"ли парчаланиши

Жаҳонда тинчлик барқарорлигини таъминлаш вазифасини зиммасига олган халқаро институтлар ва инсон ҳуқуқлари тизими сўнгги йилларда жиддий муаммоларга дуч келмоқда. Бу ҳақда Рим папаси Лео XIV ўз расмий баёнотида қаттиқ танқидий фикр билдирди.

Папа нима деди?

Унинг сўзларига кўра, халқаро ҳуқуқ тизими таназзулга юз тутган ва бу ҳолат инсонлар учун эмас, балки давлат раҳбарлари учун ҳам ҳақоратлидир:

“Бугун халқаро ва гуманитар ҳуқуқ тизими анча заифлашган. Эътибор бериш керакки, унинг ўрнини қурол ва ҳукмронликка интилиш, бошқаларни енгиш истаги эгаллаб олмоқда. Бу – фожиа. Бу – инсониятга нисбатан жавобгарликни унутиш демак”, — деди понтифик ўз ижтимоий тармоқдаги чиқишида.

Бу гаплар қайси воқеалар замирида айтилди?

Ҳар қандай диний етакчининг баёноти айни пайтдаги вазиятни инобатга олган ҳолда таҳлил этилади. Папа Лео XIVнинг бу танқиди Исроилнинг Ғазодаги амалиётлари яна авж олган, халқаро майдонда эса бу ҳаракатлар "геноцид" сифатида баҳоланаётган бир вақтга тўғри келмоқда.

Ғазода вазият қандай?

Сўнгги маълумотларга кўра, Исроил ҳарбий ҳаракатлари натижасида Ғазо секторидаги деярли барча аҳоли ўз уйини тарк этишга мажбур бўлган. Бирлашган Миллатлар ташкилоти ва инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ахборотларига кўра, ҳалок бўлганлар сони 56 мингдан ошиб кетган.

“Ота-оналар қўлида фарзандларининг жасадлари. Овқат, сув, бошпана излаб ярамас шароитда тинимсиз юрган одамлар. Бу сўзсиз инсоний фожиа”, — деганди Папа май ойидаги чиқишларидан бирида.

Халқаро ҳамжамият бу борада нималар қилмоқда?

Халқаро жиноий суд (ICC) 2024 йилда Исроилнинг Ғарбий Соҳил, Шарқий Қуддус ва Ғазодаги ҳаракатларини ноқонуний деб топиб, урушни дарҳол тўхтатишга чақирган. Шунингдек, Исроил бош вазири Биньямин Нетаньяху ва собиқ мудофаа вазири Йоав Галлантга қарши ҳарбий жиноятлар бўйича ҳибс ордери чиқарилган. Улар очарчиликдан уруш қуроли сифатида фойдаланганликда айбланмоқда.

АҚШ позицияси қандай?

Қизиқ томони шундаки, АҚШ Давлат департаментининг собиқ вакили Метю Миллер ҳам жамоатчилик олдида чиқиш қилиб, Ғазода “шубҳасиз ҳарбий жиноятлар содир этилганини” тан олган.

Папанинг баёноти қайси маънони англатади?

Папа Лео XIVнинг бу танқидий чиқиши орқали Ватикан халқаро ҳуқуқ меъёрларининг сақланиши ва тинчликни тиклаш учун курашишга чақириқ қилмоқда. У нафақат диний етакчи, балки глобал адолатни талаб қилаётган вожиб овоз сифатида намоён бўлмоқда.

Хулоса:
Дунё жим. Аммо юраклар қичқирмоқда. Папа Лео XIV каби инсонлар сўзлайди. Улар ҳақиқатни ошкор этади. Бу каби баёнотлар халқаро майдонда масъул шахслар, қарор қабул қилувчи элиталар учун огоҳлик сигнали бўлиб хизмат қилиши лозим.

Тинчлик учун ҳамиша овоз кўтариш керак. Хусусан, у зўравонликка қарши қаратилган бўлса. Папанинг сўзлари эса тарихнинг қайси тарафида туриш кераклигини эслатиб турибди. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!