Jahon meteorologiya tashkiloti e’lon qilgan so‘nggi tadqiqot butun insoniyat uchun tashvishli xulosani ochib berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, dunyo bo‘ylab milliardlab odamlar har kuni ifloslangan havodan nafas olmoqda va bu jarayon har yili 4,5 milliondan ziyod insonning erta vafot etishiga olib kelmoqda.
Mutaxassislar ta’kidlashicha, havo ifloslanishining asosiy manbalaridan biri – o‘rmon yong‘inlari. Ulardan chiqqan tutun zarrachalari yuzlab va minglab kilometr uzoqlikka tarqalib, nafaqat mahalliy muhitni, balki butun qit’alarni zaharlamoqda.
Tadqiqot qatnashchilaridan biri shunday deydi:
“Pireney yarim orolidagi yong‘inlar rekord darajada avj olgan mavsumda tutun G‘arbiy Yevropaga yetib bordi va butun qit’ani qamrab olishi mumkinligi kuzatildi.”
Hisobotda 2024 yilda havo sifati keskin yomonlashgan hududlar alohida qayd etilgan. Jumladan, Chili, Braziliya, Ekvador, Kanada, Markaziy Afrika va Sibir mintaqalarida PM 2.5 zarrachalari me’yordan ancha yuqori darajada qayd etilgan.
Biroq ayrim hududlarda ijobiy o‘zgarishlar ham ko‘zga tashlanmoqda. Xususan, Sharqiy Xitoy va Yevropaning bir qismida chiqindilar sezilarli darajada kamaygan. Olimlarning ta’kidlashicha, bu davlat va shaharlar darajasida ko‘rilgan qat’iy chora-tadbirlar samarasi hisoblanadi. Masalan, Shanxay shahrida yangi bog‘lar barpo etilishi, daraxtlar ekilishi havo sifatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatgan. Shuningdek, avtomobil harakati juda yuqori bo‘lishiga qaramay, yo‘llarda elektrda ishlaydigan mashinalar ulushi ortgani qayd etilgan.
Mutaxassislar fikricha, oltingugurt dioksidi va azot oksidlari kabi asosiy ifloslantiruvchi moddalar qat’iy nazorat choralari sabab kamaymoqda. Biroq yer yuzasidagi ozon — smogning asosiy tarkibiy qismi — hali ham yuqori darajada saqlanib turibdi.
Olimlar davlatlarni yana bir bor hushyorlikka chaqirmoqda: havo ifloslanishi bilan kurashish insoniyat salomatligi, tabiat va kelajak avlodlar taqdiri uchun hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
