Hozirgi kunlarda Qozogʻistonda uzoq yillardan beri bahs-munozaralarga sabab boʻlib kelayotgan “kelin oʻgʻirlash” masalasiga qonuniy nuqta qoʻyildi. 16 sentyabrdan boshlab mamlakatda qizlarni turmushga chiqishga majburlash jinoyat deb topilishi haqidagi qonun kuchga kirdi. Bu haqda Ichki ishlar vazirligi rasmiy maʼlum qildi.
Qonunchilikda yangi bosqich
Maʼlumotlarga koʻra, qonunchilikka kiritilgan oʻzgartirishlar fuqarolarning huquq va erkinliklarini muhofaza qilishni kuchaytirishga qaratilgan. Endilikda “Nikohga majburlash” deb nomlangan modda asosida bu kabi harakatlar uchun turli jazo choralari belgilanadi. Jumladan, aybdor shaxs jarima, axloq tuzatish ishlari, jamoat ishlari yoki ozodlikni cheklash hamda ozodlikdan mahrum etish bilan jazolanishi mumkin. Agar bu harakat ogʻir oqibatlarga olib kelsa, jazo muddati besh yildan oʻn yilgacha uzaytirilishi mumkin.
Qonunning muhim jihatlari
Shu bilan birga, ilgari mavjud boʻlgan bir qator imtiyozlar ham bekor qilindi. Masalan, avval majburan oʻgʻirlangan qizni ixtiyoriy ravishda ozod qilgan shaxs jinoyiy javobgarlikdan ozod etilishi mumkin edi. Endilikda esa hatto bunday holatda ham aybdor qonun oldida javob berishi shart boʻladi. Bu esa zoʻravonlik asosidagi nikohlarning oldini olishda muhim qadam sifatida baholanmoqda.
Maqsad – zaif qatlamlarni himoya qilish
Ichki ishlar vazirligi taʼkidlashicha, mazkur qonun oʻzgarishlari, eng avvalo, ayollar va oʻsmirlarni himoya qilishga qaratilgan. Chunki majburiy nikoh inson huquqlarini qoʻpol ravishda buzadi va jamiyatda koʻplab ijtimoiy muammolarga sabab boʻladi.
Kiberjinoyatlarga qarshi kurash
Yangi qonun islohotlari faqat nikohga majburlash bilan cheklanmaydi. Endilikda kiberjinoyat va moliyaviy firibgarlik uchun ham qonuniy jazo joriy etildi. Masalan, bank hisoblariga noqonuniy kirish, oʻgʻirlangan mablagʻlarni naqdlashtirish yoki turli shaxslar manfaatlari uchun pul oʻtkazish kabi harakatlar jinoyat sifatida baholanadi. Bu oʻzgarish internet orqali amalga oshirilayotgan firibgarlik sxemalariga qarshi kurashishda katta ahamiyat kasb etadi.
Urf-odat va yangi qonun
Maʼlumki, Qozogʻistonda kelin oʻgʻirlash urfi qadimdan mavjud boʻlgan. Ayrim hollarda bu yoshlarning oʻzaro roziligi asosida amalga oshirilsa, koʻp hollarda qizlarning xohishiga zid tarzda qoʻllanilgan. Hozirgi kunda esa davlat va jamoat tashkilotlari bu kabi holatlarga mutlaqo yoʻl qoʻymaslikka intilmoqda. Mutaxassislar taʼkidlashicha, qadimiy ildizlarga ega boʻlsa-da, bu odat zamonaviy jamiyatda mutlaqo toʻgʻri kelmaydi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
