Xotira o‘zgaruvchan narsa. Ba’zan 15 yil oldin o‘qigan kitobimizni batafsil eslaymiz, lekin telefonni qayerga qo‘yganimizni eslay olmaymiz. Yoshlikda hamma narsa yodimizda turgandek tuyuladi, ammo yosh o‘tgan sari xotira ham sustlashadi, o‘ziga e’tibor talab qiladi.
Yetarlicha uxlamaysiz
Uyqu yetishmasligi sabab yangi ma’lumotlar 40 foiz kamroq qabul qilinadi. Sleep Foundation markazi 7 dan 9 soatgacha uxlashni tavsiya qiladi, uyqu sifati ham muhim rol o‘ynaydi. Surunkali uyqusizlik e’tiborimizni susaytiradi va bizni chalg‘itadi.
Yetarlicha mashq qilmaslik
Yuqori qon bosimi, yuqori xolesterin va diabet — bularning barchasi xotiraga salbiy ta’sir qiladi. Bundan tashqari, jismoniy tarbiya qonni tezlashtiradi, uning oqishini kuchaytiradi, shu jumladan, miyaga ham.
Dori qabul qilasiz
Antidepressantlar, allergiyaga qarshi dorilar, qon bosimi stabilizatorlari va boshqalar tinchlantiruvchi xususiyatlari tufayli xotiraga xalaqit berishi mumkin. Sizni unutishni kuchaytiradigan boshqa dorilar orasida benzodiazepinlar, xolesterinni pasaytiradigan dorilar, antiepileptik dorilar, og‘riq qoldiruvchi vositalar, antigistaminlar va boshqalar kiradi. Bundan tashqari, ularning ko‘pchiligi nafaqat qabul paytida, balki bir muncha vaqt o‘tgach ham xotirangizga ta’sir qiladi.
Miya uchun sog‘lom ovqatlarni yetarlicha iste’mol qilmayapsiz
Bargli sabzavotlar, yog‘li baliq, rezavorlar, choy va qahva, yong‘oq iste’mol qiling. Ratsioningizga omega-3 ga boy meva, sabzavotlar, to‘liq donalar, dukkaklilar va oziq-ovqatlarni qo‘shing.
Ishdagi tartibsizlik
Predmetlar o‘zining joyida tursin, ish stolingiz tartibli bo‘lsin, narsalarni yozib olish uchun organayzer yoki elektron kalendardan foydalaning. Yozilgan narsa unutilmaydi, joyida turgan narsa yo‘qolmaydi.
Depressiyaga e’tiborsizlik
Depressiya, tashvish, surunkali stress “ishchi xotiramiz”ni to‘liq egallaydi. Sirena chalinganda musiqa tinglay olmaysiz. Xuddi shunday, miyamiz ham tashvish va stressni boshdan kechirish bilan to‘liq band bo‘lsa, boshqa narsalarni eslashni rad etadi.
Miyangizni mashq qildirmaysiz
Vazifalar, boshqotirmalar, kvestlar – xotira ham har qanday mahorat kabi mashg‘ulotlarga muhtoj. Aqliy dam olishga harakat qiling.
Xotira muammolari haqida shifokorga murojaat qilish vaqti kelganini qanday bilish mumkin?
- Bir xil savollarni qayta-qayta so‘raydi.
- Inson o‘zi yaxshi bilgan va ko‘p marta bo‘lgan joylarda yo‘l topa olmaydi.
- Odam retseptlar va yozma ko‘rsatmalarga rioya qilishda muammoga duch keladi.
- Joylarni, odamlarni, sanalarni chalkashtirib yuboradi, nabirasini qizining ismini bir necha marta chaqiradi.
- Inson o‘ziga g‘amxo‘rlik qilmaydi, ovqatlanish vaqtini o‘tkazib yuboradi, muntazam ravishda yuvinmaydi.
