Inson qanday yesa — miyasi ham shunday “yashaydi”. Mutaxassislar fikricha, to‘g‘ri ovqatlanish miyaning tabiiy qarish jarayonini sekinlashtiradi, yosh oshgani sayin xotira va tafakkur “to‘mtoqlashishi” xavfini kamaytiradi. Nevrolog, tibbiyot fanlari doktori Kelliann Niotisning ta’kidlashicha, parhez — uzoq istiqbolda kognitiv funksiyalar va hayot sifatini asrab qolishning ishonchli vositasi.
Nega aynan rezavorlar?
Turidan qat’i nazar, rezavor mevalar miya uchun o‘ta foydali. Ularning yorqin qizil, ko‘k, binafsha tuslari flavonoidlarga — kuchli antioksidant o‘simlik pigmentlariga boyligidan darak. Bu birikmalar yallig‘lanishni pasaytib, neyronlar (miya hujayralari) o‘rtasidagi aloqani kuchaytiradi. Ayniqsa, antotsianlar deb ataluvchi flavonoidlar neyroprotektor ta’sirga ega — ya’ni miya to‘qimasini “qo‘llab-quvvatlaydi”.
Shu bilan birga rezavorlar S vitaminiga ancha boy. Tibbiyot fanlari doktori Ella Akkerman ta’kidlashicha, S vitamini miyani oksidlovchi stressdan himoya qiladi, bu esa Alsgeymer bilan bog‘liq beta-amiloid oqsillarining to‘planishi xavfini pasaytirishga yordam beradi. Masalan, 1 stakan qulupnayda taxminan 89 mg S vitamini bor — bu kunlik me’yorga yaqin. Malina va maymunjon ham sal kamroq bo‘lsa-da, sezilarli ulush beradi — bir stakanda mos ravishda taxminan 39% va 45% kunlik me’yor.
“Har kuni chernika yeyman” — shifokor maslahati
Tibbiyot fanlari doktori Jan-Rafael Shnayder qorag‘atga (chernika) alohida e’tibor qaratadi: “Men har kuni yeyishga harakat qiladigan yagona mahsulot — chernika”. Sababi — undagi yallig‘lanishga qarshi flavonoidlar sog‘lom qarishni rag‘batlantiradi. Qator tadqiqotlar bu moddalar xotirani yaxshilashi va vaqt o‘tishi bilan kognitiv pasayishni sekinlashtirishini ko‘rsatgan.
Masalan, 50–65 yosh oralig‘idagi, fikrlash qobiliyati biroz pasaygan kattalar ishtirok etgan sinovda 12 hafta davomida har kuni chernika kukuni (yarim piyola yangi chernikaga teng) iste’mol qilgan guruh xotira testlarida platsebo qabul qilganlarga nisbatan yaxshiroq natija qayd etgan.
Yurak-qon tomir salomatligi orqali — miyaga foyda
Rezavorlarni muntazam yeyish tana vazni, qon bosimi, xolesterin, triglitserid va insulin darajasi kabi metabolik ko‘rsatkichlarni yaxshilash bilan bog‘liq. Bu omillar miya salomatligiga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir qiladi: metabolik sindrom miya hajmi va kulrang moddaning qisqarishi, xotira, qayta ishlash tezligi va ijro funksiyalari bo‘yicha ko‘rsatkichlarning yomonlashuvi bilan chambarchas bog‘liq.
Qanday kiritish mumkin?
- Nonushtaga: yogurt yoki ovyosga bir kaft qulupnay/chernika qo‘shing.
- Snek tarzida: muzlatilgan mevalarni smuziga aylantiring — antioksidantlar saqlanib qoladi.
- Desertda: shakar miqdorini kamaytirib, rezavorli tvorog yoki chia-puding tayyorlang.
- Eslatma: sharbat va qaynatmalarda qo‘shimcha shakar ko‘p bo‘lishi mumkin — butun meva afzal.
Xulosa
“Sehrli” yoshartiruvchi taom yo‘q, ammo rezavorlar — oksidlovchi stress va yallig‘lanishga qarshi kurashishda sinovdan o‘tgan yordamchi. Kundalik ratsioningizga bir-ikki porsiya rezavor qo‘shish — xotira, diqqat va umumiy miya salomatligini asrashga kichkina, ammo muhim qadam.
Izoh: umumiy tavsiya. Individual parhez yoki davolash uchun shifokoringiz bilan maslahatlashing.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
