Yo‘l chiziqlari tez yo‘qolmoqda – hayotimiz xavfda

Yo‘l xavfsizligi qay tarzda belgilanadi? Chiziqlar – faqatgi rasmiylik emas, balki hayot masalasidir!
O‘zbekiston yo‘l infratuzilmasini takomillashtirish borasida turli islohotlar amalga oshirilmoqda. Biroq bu jarayonda diqqatdan chetda qolib ketgan, lekin hayotiy ahamiyatga ega bo‘lgan muhim jihat bor — yo‘l chiziqlari va belgilari sifati. E’tibor berganmisiz: yo‘l chiziqlari ko‘p hollarda faqat bir-ikki haftada so‘nib, deyarli yo‘q bo‘lib ketadi. Bu nafaqat noqulaylik, balki odam hayoti uchun juda jiddiy xavf hisoblanadi.

Chiziq va belgilar – bu shunchaki “rasm” yoki “rasmiy topshiriq” emas. Ular transport qatnovining aniqligini ta’minlaydigan, haydovchilar va piyodalarga yo‘ldagi harakatni to‘g‘ri tashkil etishda asosiy yo‘riqnoma vazifasini o‘taydi. Kechki payt, yomg‘irli kunlarda yoki tumanli ob-havoda bu chiziqlarning aniq va ko‘rinib turishi hayot va mamot masalasiga aylanadi.

O‘zbekistonda yo‘l chiziqlarining qisqa umri – nega bunday?
Dunyo standartlariga ko‘ra, sifatli yo‘l chiziqlari kamida 6 oydan 2 yilgacha xizmat qilishi kerak. Ammo bizdagi ayrim holatlarda ular hattoki 1 oygacha ham yetib bormaydi. Nega? Sabab oddiy: sifati past va arzon materiallardan foydalaniladi. Bu esa nafaqat moliyaviy yo‘qotishlarga, balki jamoat xavfsizligiga ham jiddiy tahdid tug‘diradi.
1. Sifatli chiziqlar uchun kerak bo‘ladigan asosiy talablar quyidagicha:
2. Tunda va yomg‘irda yaxshi ko‘rinishi;
3. Harorat o‘zgarishiga chidamli bo‘lishi;
4. Uzoq muddat saqlanishi (tokilib ketmasligi);
5. Quvvatli yorug‘lik qaytarish qobiliyatiga ega bo‘lishi;
6. Ekologik toza va xavfsiz moddalar ishlab chiqarilgan bo‘lishi.

Agar bu talablarga rioya qilinmasa, natijasi ko‘p hollarda ko‘z oldimizda: yo‘qolib ketadigan chiziqlar, zanglab ketadigan belgilar va xavf tug‘diruvchi yo‘llar.

Maxsus laboratoriya tekshiruvlari nimani ko‘rsatadi?
1. Yorug‘lik qaytarish: 420
2. Oqlik darajasi: 265

Milliy standarta ko‘ra bu ko‘rsatkichlar mos ravishda 562 va 300 bo‘lishi kerak. Ya’ni, ayrim chiziqlar belgilangan talabga yaqin bo‘lsa-da, ba’zilari yetarli darajada emas. Bu esa bir-birini rad etuvchi vaziyatlar yuzaga kelayotganini ko‘rsatadi: iste’molchi sifatni talab qiladi, lekin ijrochilar arzon material tanlaydi.

Sifatli yo‘l chiziqlari qanday bo‘lishi kerak?
Mahsulot ishlab chiqaruvchilar ta’kidlashicha, zamonaviy chiziqlar maxsus texnologiyalar asosida tayyorlanadi. Bu jarayon uch bosqichdan iborat:
1. Sifatli xomashyo tanlash;
2. Belgilangan tarkibda tayyorlash va qadoqlash;
3. Haroratga mos holda qurish vaqtini optimallashtirish.
Masalan, “Avtobelgi Road Marking” korxonasi ishlab chiqarayotgan bo‘yoqlar issiqlikda 10–15 daqiqada, sovuqlikda esa 20 daqiqada quriydi. Bunday tez qurish harakat qatnovini to‘xtatmasdan bajarilishini ta’minlaydi.

Yo‘l belgilar ham yetarlicha mustahkam emas
Faqat chiziqlar emas, balki yo‘l belgilar ham qisqa muddatda zanglab ketmoqda. Holbuki, ular:
1. Rangini va shaklini yo‘qotmasligi;
2. Yuqori yorug‘lik qaytarish qobiliyatiga ega bo‘lishi;
3. Jahon standartlariga mos kelishi kerak.
Ammo amalda aksariyat belgilar arzon metall va past sifatli bo‘yoqlardan tayyorlanib, 2–3 oy ichida tashqi ta’sirlardan zarar ko‘radi.

Xomashyo va texnologiya — asosiy muammo
Tajribali mutaxassislar ta’kidlashicha, belgilar va chiziqlarda xomashyo sifati eng muhim omillardan biridir. Agar past sifatli yoki noto‘g‘ri aralashgan materiallardan foydalansa:
1. Chiziq tez to‘kiladi;
2. Belgining rangi o‘chadi;
3. Yorug‘lik qaytarish xususiyati yo‘qoladi;
4. Harakat xavfsizligi tahdid ostida qoladi.

Shu sababli bu sohada sifat — shaxsiy tanlov emas, balki davlat va jamoat xavfsizligi talabi sifatida baholanishi lozim.

Xulosa: har bir chiziq — hayotga mas’uliyat ramzi
Yo‘l chiziqlari va belgilar nafaqat shahar ko‘rinishi, balki odamlar hayoti uchun haqiqiy muhofaza vositasi hisoblanadi. Ular vaqtinchalik emas, balki uzoqni ko‘zlab, pukhta loyiha va texnologik nazorat asosida tayyorlanishi zarur.

Har bir chiziq — bu haydovchiga ishonch va yo‘lni ko‘rsatadigan yo‘riqnoma. Har bir belgi — piyoda yoki haydovchini xavfdan ogohlantiruvchi muhim vosita. Demak, bu sohadagi har bir qaror, har bir bo‘yoq tanlovi — inson hayoti uchun javobgarlikdir.

“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!