Дания «тежамкор тўртлик»дан чиқди, Европанинг янги даври бошланди

Дания расман Европа Иттифоқининг «тежамкор тўртлиги» деб номланган иқтисодий гуруҳидан чиқди. Бу ҳақда мамлакат бош вазири Метте Фредериксен расмий баёнот берди. Унинг сўзларига кўра, дунёдаги сиёсий ва хавфсизлик билан боғлиқ вазиятлар кескин ўзгармоқда ва бу шартларда Дания янги сиёсий ва молиявий ёндашувни қабул қилиши лозим.

Европа олдида турган жиддий синовлар
Бош вазира Фредериксен таъкидлаганидек, Европа Иттифоқи ҳозирда бир нечта стратегик муаммолар билан юзма-юз келмоқда:
• Украинадаги уруш.
• Миграция босими.
• Иқлим ўзгаришлари.
• Россия томонидан бўлаётган геосиёсий таҳдидлар.

Бу вазиятда, Дания ўз ески сиёсий ўрнидан — бюджет харажатларига чеклов қўювчи «тежамкор тўртлик»дан чиқиб, Европа хавфсизлиги ва ягона иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилишни устувор деб билаётганини маълум қилди.

Янги бюджет — янги реалликка жавоб
“Европа энди ўзининг янги ривож йўналишини белгилаб олиши керак. Биз келажакни режалаштиришимиз, хавфсизликни мустаҳкамлашимиз ва мослашувчан бюджет сиёсатини қабул қилишимиз зарур,” — дея таъкидлади Фредериксен.

У Дания, гарчи «тежамкор» тамойиллардан юза ўгирса-да, бюджет музокараларида маблағларни самарали ва мантиқий йўналтириш тарафдори бўлиб қолишини қўшимча қилди. “Кераксиз сарф-харажатларга қарши позициямиз ўзгармаган”, — деди у.

“Тежамкор тўртлик” нима эди?
Европа Иттифоқининг “тежамкор тўртлиги” деб Австрия, Нидерландия, Швеция ва Дания каби давлатлар юритган сиёсат номланган. Улар иттифоқ доирасида орттирилган харажатларга, айниқса пандемиядан кейинги даврдаги молиявий ёрдам пакетларига қарши чиққан эдилар. Бу давлатлар ЕИ бюджети аъзоларига “жавобгарлик билан ёндашиш”ни талаб қиларди.

Хулоса: Дания ЕИда янги босқичга қадам қўйди
Метте Фредериксеннинг бу баёноти Европа Иттифоқи ички сиёсий мувозанатида янги давр бошланганидан далолат беради. Даниянинг хавфсизлик, қайта қуролланиш ва стратегик шериклик масалаларига етарли эътибор қаратаётгани ЕИнинг келгуси йўналишларини ҳам ўзгартириши мумкин.

Шу билан бирга, бу қарор бошқа “тежамкор тўртлик” аъзолари — Австрия, Швеция ва Нидерландиянинг позицияларига ҳам таъсир кўрсатиши эҳтимолдан холи эмас. Европа бирдамлиги янги синовлар остонасида турибди.