1985 йилда Атлантика океанида “Титаник”ни қидириш жараёни АҚШ денгиз флоти томонидан ўтказилган ўта махфий ва стратегик операцияни яшириш учун ниқоб сифатида хизмат қилган. Бу ҳақда CNN телеканалига лайнерни кашф этган машҳур океаншунос Роберт Баллард маълум қилди.
“Ўшанда кўпчилик ‘Титаник’ни қидиришни оддий илмий экспедиция деб ҳисоблаган, аммо у ҳақиқатан ҳам АҚШ ҳарбий-денгиз кучлари разведкаси ходимлари томонидан амалга оширилган ўта махфий ҳарбий операцияни ёпиш учун қурилган эди… Биз Совет Иттифоқи сувости кемамизни қаерда экинлигини билмаслигини истардик”, — деди Баллард журналистларга.
Балларднинг сўзларига кўра, “Титаник” кашфи топилганининг 40 йиллиги муносабати билан у бу махфий операциянинг тафсилотларини ошкор қилди. Унинг асосий мақсади Атлантика океанида чўкиб кетган АҚШнинг “Thresher” ва “Scorpion” ядровий сувости кемаларини аниқлаш эди. Бу вазифани амалга ошириш учун Баллард томонидан махсус ишлаб чиқилган инновацион технология — “Арго” номли роботик қидирув воситаси ишлатилган. У бу восита орқали кемага видеони масофадан бошқариб узатиш имкониятини таъминлаган.
Баллард АҚШ ҳарбий-денгиз кучларини экспедицияга вақт ва ресурс ажратишга ишонтирди. Шу билан бирга, кўп йиллик пухта режалаштиришларга қарамай, у чўкиб кетган “Титаник”ни топишда ҳеч қандай аниқ тасаввурга эга бўлмаган. Бунинг асосий сабаби қидирув учун ажратилган вақтнинг жуда чекланганлиги ҳамда рақобатчи француз муҳандислари Жан-Луи Мишель бошчилигидаги жамоа томонидан илғор ва мураккаб кема сонар тизими ишлатилиши эди. Бу технология афсонавий лайнернинг чўкиш жойини тезроқ аниқлашда ёрдам бериши керак эди, аммо вақтнинг қисқалиги ҳамда имконият чекловлари муваффақиятга кафолат бермаган.
Олим шундай таъкидлади, Scorpion сувости кемасининг қолдиқлари ўрганилиши у учун “Титаник” ҳалокат жойини топишда қимматли маълумотлар берган. Катта лайнер чўкиб кетганидан сўнг узун вайроналар занжирини ортида қолдирган, гарчи илгари улар бир жойда йиғилишини тахмин қилишган. “Оғирроқ объектлар тез тубига чўкди, енгилроқлари эса секинроқ чўкди”, — деб тушунтирди Баллард.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
