Тяньцзинь педагогика университети олимлари TikTok ва Instagram платформаларидаги қисқа видеоларга ҳаддан ортиқ вақт сарфлашнинг мияга зарарли таъсирини аниқладилар. Бу таҳлил "NeuroImage" журналининг сўнгги рақамида эълон қилинди. Олимлар, албатта, қисқа видеоларнинг таркибидаги ёрқин, тезкор ва динамик контентнинг мияга таъсирини ўрганишган ва натижалар шокланарли бўлди.
Олимларнинг таъкидлашича, уларнинг натижаларига кўра, қисқа видеоларга интилган одамлар миясининг "мукофот" тизими ишлаб чиқишга ўхшаш ҳолда ишлайди, яъни уларга таъсир қилувчи ҳар қандай стимул – хоҳ алкогол, хоҳ қимор бўлсин – миянинг нейрон занжирларини ҳаддан ташқари фаоллаштиради. Видеоларни кўриш ёки ижтимоий тармоқларда фаол бўлишга ортиқча берилган одамларда импульсивлик, диққатни жамлаш ва ҳиссий регуляциянинг бузилиши кузатилган. Бу ҳолатни олимлар алкоголь истеъмолининг таъсирига ўхшатишмоқда, чунки у ҳам мияни "допаминга тўйинтира олади".
Қисқа видеоларнинг инсоннинг кундалик ҳаётига таъсири, айниқса, китоб ўқиш, кечки овқат ёки одамлар билан суҳбатлашиш каби одатий завқлардан камроқ жозибадорликка айланишига сабаб бўлади. Миянинг тизимларини бузиш ва шундай ҳолатларда одамлар учун “жозибадорлик” камаяди. Тезкор видеолар одамнинг диққатини фақат бир соат ёки муайян бир ишга уюштиришда муаммо туғдиради.
Айниқса, миянинг қарор қабул қилиш ва диққат марказлашувига жавобгар бўлган қисми – префронтал қобиғи зарар кўради. Шунинг учун, юқори темпдаги ёрқин стимуллар, миянинг ҳатто бир вазифага диққатини тўплашга ва маълумотни ёдда сақлашга халақит беради.
Мамлакатимизда бу каби ўзгаришларнинг кўпайишига олиб келувчи факторлар ортидан маслаҳатлар келиб чиқади. Олимлар экранлар билан омонлик билан боғлиқ фаолликни ёпиш, экран олдидаги вақтини қисқартириш ва ҳар 10-15 дақиқада бир танаффус қилишни ёки рақамли гигиенани ҳар куни амалга оширишни тавсия қиладилар.
Шунингдек, мухим аҳамиятга эга бўлган ушбу “сонли саломатлик”нинг илмий тафсири ва руҳий саломатликнинг янги ҳимояси келгусида ҳар бир инсонга барқарор равшанлик ва ёрқин тафаккурни таъминлашга ёрдам беради.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
