Қай бири хавфли: мегаполисда яшашми ёки чекиш?

^{Фото: ММГ}
Қуйида ўпка саратони хавфини қандай камайтириш ва қандай аломатларга эътибор бериш кераклиги ҳақидаги маълумотлар билан танишиш мумкин.

Чиндан ҳам чекиш ўпка саратонига сабаб бўладими?
Ҳа, бу асосий ва энг муҳим хавф омилидир. 20 йилдан кўпроқ вақт давомида кунига битта қути тамаки чекадиган инсонларда чекмайдиганларга қараганда ўпка саратонига чалиниш хавфи 8-10 баравар юқори. Аммо иши асбест, чанг, кимёвий бирикмалар, бензол, анилин бўёқлари ва нурланиш билан боғлиқ бўлган одамларда ҳам мазкур хавф омили мавжуд.

Ўпка саратонининг олдини олиш усуллари борми?
Асосий профилактика усули чекишни ташлаш ва соғлом турмуш тарзидир. Спорт зал, тоза ҳавода сайр қилиш, витамин комплексларини киритиш билан овқатланиш, сабзавот ва меваларни кўпроқ истеъмол қилиш синовдан ўтган усуллардан ҳисобланади.

Ўпка саратонининг асосий белгилари:

• йўтал;
• қон аралаш балғам;
• нафас етишмовчилиги;
• кўкрак қафасда оғриқ.

Агар бирор киши 20 йил давомида чеккан бўлса ва бугунги кунда уни ташлашга қарор қилса, у саратон хавфини камайтира оладими?
Ҳа мумкин. Аммо агар киши 20 йил давомида кунига бир қутидан чеккан бўлса, демак, тамаки тўхтатилгандан 3-4 йил ўтибгина хатар камайиши мумкин. Фақат 20 йилдан кейин хавф умумий гуруҳдаги кўрсаткичларга қайтади. Аммо шуни ёдда тутиш керакки, чекиш бошқа тизимларга салбий таъсир қилади, шунинг учун одам чекишни ташлаганда, кўплаб функционал кўрсаткичлар яхшиланади. Масалан, юрак-қон томир касалликлари, атеросклероз ва коронар патологияларнинг ривожланиш хавфи камаяди.

Кўпинча ўпка саратонига кекса ёшда чалиниш ҳақиқатми?
Касалланишнинг энг юқори даражаси олтмиш ёшдан ошган одамлар гуруҳида учрайди. Аммо беморларнинг тахминан 40 фоизи 45-60 ёшгача ўпка саратонига чалинади.

Ўпка учун кўпроқ зарарли нарса: чекиш ёки мегаполисда яшашми?
Албатта чекиш. Тамаки тутунида 40 дан ортиқ кансероген моддалар мавжуд. Мегаполисдаги ҳаётга келсак, албатта, бу қўшимча хавф омилидир, чунки у чанг, баъзи ҳудудларда экологик муаммоси, шунингдек, бўёқ ва бошқа токсинларнинг юқори миқдори, чиқинди газларсиз бўлмайди. Албатта, мегаполислар хавфни оширади, аммо чекиш каби сезиларли даражада эмас. Ва бу икки омилнинг комбинацияси ўпка саратонига чалиниш хавфини 10 мартадан кўпроқ оширади.

Тамакини кам миқдорда чекиш одатдаги чекиш каби зарарли эмасми?
Зарарли эмас, аммо бу қўшимча хавф омилидир. Чекадиган оилаларда чекмайдиган турмуш ўртоғи ёки аксинча бўлса,  ўпка саратонига чалиниш хавфи 4-5 баравар юқори.

Электрон сигареталар ва вейпларнинг зарари одатдаги тамакиларнинг зарари билан таққосланадими?
У бироз бошқача. Сўнгги пайтларда сигарет чекадиган беморларда пневмония ва оғир пневмония хавфи оддий одамларга қараганда анча юқори эканлигини кўрсатадиган мақолалар чоп этилмоқда. Шунинг учун бошқа хавф омиллари мавжуд, аммо уларни камайтириш мумкин эмас. Ва агар биз ўпка саратонини ривожланиш хавфи ҳақида гап кетаркан, яқин келажакда олиб бориладиган тадқиқотлар давомида электрон сигареталар ва вейпларни чекишнинг бевосита хавфли томонлари ҳақида маълумотлар тақдим этилади. “Замин” янгиликларини “Facebook”да кузатиб боринг