Ҳозирги тарвузлар хавфсизми? Мутахассислар нитратлар ҳақида огоҳлантирмоқда

Ёз фасли келиши билан бозорларда, аравачаларда, супермаркетлар пештахталарида ўзига хос таъми билан ажралиб турадиган тарвузлар пайдо бўлади. Иссиқда чанқоқни қондирадиган, ёзнинг беқиёс неъмати саналган тарвузнинг таъми ҳар биримизга болаликни эслатади. Аммо сўнгги пайтларда ижтимоий тармоқларда тарвузлар таркибидаги нитрат миқдори ортиб кетгани ҳақида хавотирли видеолар тарқалмоқда. Ушбу ҳолат истеъмолчилар орасида хавотир уйғотмай қолмаяпти.

Хўш, бу гапларда қанчалик ҳақиқат бор? Тарвузда нитрат бўлиши табиийми? Уни қандай аниқлаш мумкин? Энг муҳими, ҳозирги бозордаги тарвузларни бемалол истеъмол қилиш мумкинми?
Нитрат нима ва у қаердан пайдо бўлади?
Нитратлар – азот кислотасининг тузлари бўлиб, улар мева-сабзавотлар таркибида табиий ҳолатда оз миқдорда мавжуд бўлади. Ўсимликлар ўсиши учун азот зарур бўлганидек, деҳқончиликда ҳам ҳосилдорликни ошириш мақсадида турли азотли минерал ўғитлар қўлланилади. Айнан мана шу ўғитларнинг нотўғри ёки меъёрдан ортиқча қўлланилиши натижасида маҳсулот таркибида нитратлар кўпайиб кетади.

Аммо шуни ҳам унутмаслик керакки, нитрат ҳар доим ҳам зарарли эмас. Меъёридан ошмаган тақдирда инсон саломатлигига салбий таъсир кўрсатмайди. Шу боис, нитратни хавфли деб бирёқлама баҳолаш тўғри эмас.

Лаборатория тажрибаси: тарвузлар хавфсизми?
Kun.uz журналистлари ушбу масалага ойдинлик киритиш мақсадида Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси лабораториясига мурожаат қилди. Улар Тошкент шаҳридаги деҳқон бозори ва супермаркетдан харид қилинган икки хил тарвуз намуналарини текширувга топширди.

Лаборант Одил Усмоновнинг айтишича, тарвуздаги фақатгина нитрат миқдорини аниқлаш жараёни ўртача 30 дақиқани олади. Бироқ агар маҳсулот таркибидаги бошқа зарарли моддалар — оғир металл тузлари, пестицидлар ёки патоген бактериялар аниқланиши керак бўлса, бу таҳлиллар бир-икки кун вақт талаб қилади.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, тарвуздаги нитрат миқдори 60 миллиграмм/килограммдан ошмаслиги лозим. Таъминлаб айтамиз – айнан 60 мг/кг меъёрида бўлиши тавсия этилади.

Таҳлил натижаларига кўра, иккита тарвузнинг бирида 12,6 мг/кг, иккинчисида эса 10 мг/кг нитрат аниқланган. Яъни бу кўрсаткичлар соғлик учун ҳеч қандай хавф туғдирмайди.

Ижтимоий тармоқларда пайдо бўлган нотўғри тушунчалар
Сўнгги ҳафталарда ижтимоий тармоқларда айрим фуқаролар махсус ускуналар ёрдамида тарвузлар таркибидаги нитратларни ўлчаётгани ва унда юқори кўрсаткичлар аниқланаётгани ҳақида видеолар тарқалди. Ҳолат юзасидан Санитария-эпидемиологик қўмитанинг етакчи мутахассиси Шоҳруҳмирзо Эркинов ўз муносабатини билдирди.

Унинг фикрича, бозорда кенг тарқалган нитрат ўлчагичлар аввал калибрланиши – яъни махсус усулда мослаштирилиши лозим. Акс ҳолда, бундай қурилмаларнинг кўрсаткичи нотўғри натижалар бериши мумкин.

“Бу каби текширувлар фақатгина махсус ўргатилган лаборатория ходимлари томонидан амалга оширилгандагина аниқ ва ишончли бўлади”, – дейди мутахассис.

Тарвузни қандай танлаш керак?
Эркинов тарвуз танлашда бир неча муҳим жиҳатларга эътибор қаратишни тавсия қилди.

Биринчидан, икки бир хил катталикдаги тарвуздан оғирроғини танланг. Бу – унинг сувга тўқлигидан дарак беради.

Иккинчидан, тарвуз пўстлоғида ҳеч қандай ёриқ, шикастланиш ёки қуриб қолган жойлар бўлмаслиги керак. Сувсизланиб қолган тарвуз таъми бузилади, таркибида эса микроорганизмлар пайдо бўлиш хавфи ортади.

Яна бир муҳим масала – тарвуз ранги. Ранги жуда қуюқ ёки ғайриоддий порлоқ бўлса, бу унинг сунъий моддаларга тўйинганлигидан далолат бериши мумкин.

Нитратли маҳсулотлар соғлиққа қандай таъсир қилади?
Меъёридан ошган нитратлар организмга тушгач, нитритга айланиши мумкин. Айнан нитрит моддаси қон таркибидаги гемоглобин билан бирикиб, кислород ташиш қобилиятини сусайтиради. Бу ҳолат айниқса болалар, кекса ёшдагилар ва юрак-қон томир касалликлари билан оғриганлар учун хавфли ҳисобланади.

Бироқ юқорида қайд этилганидек, тарвузда нитрат миқдори меъёрда бўлса, у инсон саломатлигига ҳеч қандай салбий таъсир кўрсатмайди.

Хулоса: тарвуз еса бўладими?
Мутахассисларнинг фикрига кўра, ҳозирги кунда бозорларда сотилаётган кўпчилик тарвузлар хавфсиз ҳисобланади. Энг муҳими – маҳсулотни қаердан ва қандай ҳолатда харид қилаётганингизга эътибор қаратишдир.

Агар тарвуз лаборатория текширувларидан ўтган бўлса ёки сифатли манбадан олинган бўлса, уни бемалол истеъмол қилиш мумкин.

Демак, тарвуздан воз кечишга ҳожат йўқ. Фақатгина саломатликни асраш учун уни танлашда ва истеъмол қилишда ҳушёр бўлиш кифоя.

Ёзнинг иссиқ кунларида тарвуз – нафақат лаззат, балки организмни совитувчи ва сувсизликка қарши табиий воситадир. Фақатгина тўғри танланг, тўғри ювиб истеъмол қилинг ва ортиқча ваҳимага берилманг. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!