Britanya’da ölüme yardım yasası kabul edildi: dünyadaki tecrübe

Birleşik Krallık’ta hayatının son aşamasına gelen hastalara hayatlarını huzurlu ve acısız bir şekilde bitirme hakkı verilmesi meselesi yıllardan beri tartışılmakta. 20 Haziran 2024 tarihinde bu konuda ilk ciddi adım atıldı: Avam Kamarası “ölüm eşiğindeki hastalar” hakkındaki yasa tasarısını çoğunluk oyu ile kabul etti (314 — destek, 291 — karşı). Bu, tarihi bir adım olarak değerlendiriliyor, çünkü önceki tartışmalarda böyle bir girişim reddedilmişti.

Yeni yasa tasarısı, İngiltere ve Galler’de 6 ay veya daha az ömrü kalan, aklı başında olan, ölüm eşiğindeki hastalara tıbbi yardım yoluyla yaşamı sonlandırma hakkı veriyor. Bu sürecin gerçekleşmesi için hasta özel bir komisyonun — doktor, sosyal hizmet görevlisi, hukukçu ve psikiyatristin — açık iznini almalı. Hastaya ölümü sağlayacak ilaçlar veriliyor ve bu ilaçları hasta kendi başına alıyor.

Dikkat çekici olan, bu hakkın ötenaziden farklı olmasıdır. Ötenazide doktor veya başka bir uzman, hastanın talebi üzerine enjeksiyon yoluyla yaşamı sona erdirir. Yeni tasarıda ise, hasta tüm izinleri ve kontrolleri geçtikten sonra ilacı kendi başına alıyor. Bu, sadece hasta haklarını genişletmekle kalmıyor, aynı zamanda hayatı kendine özgü bir şekilde sonlandırmak için insani bir yol açıyor.

Mevcut yasalara göre, ölüm döşeğindeki bir hastaya “yardım eden” kişi 14 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabiliyordu. Yeni yasa bu uygulamaya son veriyor ve aynı zamanda okuma zorluğu olan, otizmli veya psikolojik sorunları olan kişilerin çıkarlarını korumak için bağımsız avukatlar ve özel danışma konseyi kurulmasını öngörüyor.

Yasa tasarısı şu anda Lordlar Kamarası’nda inceleniyor, ancak genellikle üst meclis, Avam Kamarası’nda kabul edilen yasaları engellemiyor. Bu nedenle Britanya’da böyle önemli bir değişikliğin yakın zamanda yürürlüğe girmesi muhtemel.

Bu girişim şimdilik Kuzey İrlanda ve İskoçya’da geçerli değil — orada ayrı bir oylama bekleniyor.

Dünya tecrübesi

Ölüme yardım, ya da “doktor yardımıyla ölüm” hakkı, dünyanın gelişmiş birçok ülkesinde yasallaştırılmıştır. 1942 yılında İsviçre bu uygulamayı ilk yasallaştıran ülke olmuştur. Avrupa ülkeleri arasında Hollanda, Belçika, Lüksemburg, İspanya, Portekiz ve Avusturya’da da “ölüme yardım” yasaldır. ABD’de bu uygulama 10 eyalette yasalken, Avustralya’da 2022’den beri tüm eyaletlerde yürürlüktedir. Kolombiya, Ekvador ve Man Adası da benzer yasalar kabul etmiştir.

Şu anda dünya genelinde yaklaşık 300 milyon insan bu imkandan yararlanma hakkına sahip. Böyle yasaların kabul edilmesi, insan onuru, hakları ve zor yaşam seçimleri karşısında özgürlük açısından önemli bir reformdur.

Britanya’daki yeni yasa, hayatının sonuna gelen hastalara bir anlık huzur ve seçim hakkı verebilir. Tıp, hukuk ve toplum için büyük bir sorumluluk yükleyen bu yeni yasanın pratikte nasıl işleyeceğini ise yakın zaman gösterecek. Telegram’da «Zamin»i takip edin!