Keniyada o‘qituvchi o‘limi mamlakatda yoqilmas isyonga sabab bo‘ldi

Keniyada so‘nggi kunlarda yuzaga kelgan norozilik to‘lqini mamlakat ijtimoiy hayotida jiddiy so‘nmas iz qoldirmoqda. Hamma gap 31 yoshli o‘qituvchi va faol Albert Ojvangning politsiya hibsxonasida halok bo‘lgani haqida tarqalgan xabardan boshlandi. Ojvang — Keniya yoshlari orasida o‘zining internetdagi faol ishtiroki, tanqidiy chiqishlari va davlat tuzilmalaridagi korrupsiyaga qarshi murosasiz pozitsiyasi bilan mashhur edi.

Fojianing boshlanishi

2 iyun kuni Keniya Milliy politsiya xizmati Ojvangning “boshini kamera devoriga urib”, shundan kelib chiqqan bosh jarohatlari tufayli vafot etganini e’lon qildi. Bu da’vo jamoatchilikni qanoatlantirmadi — aksincha, kuchli shubha va noroziliklar keltirib chiqardi. Jamoatchilik vakillari, huquq faollari hamda shifokorlar rasmiy bayonotda ko‘rsatilgan sababni rad etib, Ojvang o‘limi ortida zo‘ravonlik va qatag‘on turishi mumkinligini aytishdi.

Jamoatchilik qarshiligi va norozilik namoyishlari

Ojvangning halokati keng jamoatchilikda qattiq g‘azab va iztirob uyg‘otdi. 2024 yilda Keniya hukumatining qattiqqo‘l siyosati va davlatga tanqidiy munosabatda bo‘lgan faollarning go‘yib bo‘lishi allaqachon yoshlar orasida e’tiroz va norozilikka sabab bo‘lgan edi. Ushbu voqeadan so‘ng, 5 iyun kuni mamlakat bo‘ylab norozilik namoyishlari boshlandi. Politsiya ularni tarqatish uchun ko‘zdan yosh oqizuvchi gazlardan foydalandi, ammo bu e’tiroz ruhini so‘ndira olmadi.

Tergov va ziddiyatli bayonotlar

Ojvangning hibsga olinishi, o‘limi va u bilan bog‘liq barcha jarayonlar keng muhokamaga sabab bo‘ldi. Mahalliy nashrlarga ko‘ra, u oxirgi marta garov evaziga ozodlik talab qilgan va ijtimoiy tarmoqlarda faol bo‘lgan. 6 iyun kuni hibsga olingan, 8 iyun kuni esa “kamera tekshiruvi paytida hushsiz holda” topilgan.

Politsiya rahbarlari rasmiy bayonotlarida Ojvangning o‘limiga “kamera devoriga urilishi” sabab bo‘lganini ta’kidlashdi. Biroq, hukumat patologi Bernard Midia autopsiya natijalarida “boshga qattiq shikast yetkazilgani, bo‘yin siqilishining izlari va ko‘plab jarohatlar” aniqlanganini bildirdi. Midia bu holatni ochiq zo‘ravonlik deb baholadi.

Hukumat va jamoatchilikning munosabati

Keniya prezidenti Uilyam Ruto bu fojiali hodisani “boshdan-oyoq hayrat va dahshat bilan” qabul qilganini va mamlakatda politsiya islohotlari olib borilishini ta’kidladi. U o‘z murojaatida “bunday hodisalar yurakni ezadi va mutlaqo qabul qilib bo‘lmaydi”, deb ta’kidlab, tez va xolis tergov o‘tkazilishini va’da berdi.

Ayni paytda, 6 nafar politsiyachiga nisbatan rasmiy tergov boshlangan. Ojvang o‘z faoliyati orqali hukumatdagi korrupsiyaga qarshi chidamsiz bo‘lgan va politsiya rahbarlarini tanqid qilgan. Uning o‘limiga e’tibor oshishi natijasida namoyishchilar politsiya rahbariyatidagi ayrim mansabdorlarni vazifadan chetlatishni talab qilmoqda.

Xulosa
Keniyada sodir bo‘lgan ushbu mudhish fojia mamlakatda inson huquqlari, politsiya organlari faoliyati va qonuniylik masalalariga yana bir bor jiddiy e’tibor qaratishga majbur qilmoqda. Jamoatchilikning qattiq qarshiligi va namoyishlari — bu xalqning adolat va shaffoflik talabidan dalolatdir. Mazkur voqea Keniya hukumati uchun sinovli pallaga aylandi va jamiyatda politsiya zo‘ravonligiga qarshi kurash yanada kuchayishi kutilmoqda.